«Χριστουγεννιάτικη επαναστατική μελέτη» και καμπάνια για την 100η επέτειο της Ρωσικής Επανάστασης

«Χριστουγεννιάτικη επαναστατική μελέτη», καμπάνια για την 100η επέτειο της Ρωσικής Επανάστασης και συλλογή φωτογραφιών από το 2016.

Η τραγωδία της Ισπανίας

Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε από τον Λέον Τρότσκι τον Φεβρουάριο του 1939, λίγο πριν την οριστική ήττα της ισπανικής επανάστασης. Σε αυτό περιγράφονται κωδικοποιημένα τα αδιέξοδα των κυβερνήσεων «Λαϊκού Μετώπου», δηλαδή της πολιτικής ταξικής συνεργασίας με τη «δημοκρατική μερίδα» των καπιταλιστών, που ακολούθησαν οι ηγεσίες του σταλινικού Κομμουνιστικού Κόμματος, του Σοσιαλιστικού Κόμματος, της αναρχικής CNT και σε ένα βαθμό του αμφιταλαντευόμενου POUM, και η οποία κόστισε την ήττα του ηρωικού κινήματος των Ισπανών εργατών και την επικράτηση των φασιστικών δυνάμεων του Φράνκο.

Κάλεσμα στην πορεία της 6ης Δεκέμβρη

Η Νεολαία ενάντια στον Καπιταλισμό στηρίζει και συμμετέχει στις αυριανές κινητοποιήσεις στην ΑΘήνα και τις υπόλοιπες πόλεις, για την επέτειο της κρατικής δολοφονίας του μαθητή Αλέξη Γρηγορόπουλου.

Ανοιχτές συζητήσεις της ΝΕΚ για την επικράτηση του Ντ. Τραμπ και το πώς θα αγωνιστούμε εναντίον του!

Οι ομάδες της ΝΕΚ διοργανώνουν αυτήν την εβδομάδα ανοιχτές συζητήσεις για την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, στο φως των σημαντικών εξελίξεων που αυτή σηματοδοτεί για ολόκληρο τον πλανήτη. Ελάτε να συζητήσουμε για τα αίτια της ανάδειξης του Τραμπ σε «πλανητάρχη» και για το πως να αγωνιστούμε ενάντια στις αντιδραστικές ιδέες που εκφράζει!

Καταγγελία της κυβερνητικής - αστυνομικής επίθεσης στη χθεσινή κινητοποίηση

Χιλιάδες διαδηλωτές που συμμετείχαν στη χθεσινή διαδήλωση φοιτητικών συλλόγων, συνδικάτων και αριστερών οργανώσεων ενάντια στην επίσκεψη Ομπάμα, βρέθηκαν για άλλη μια φορά αντιμέτωποι με τη βίαιη αστυνομική καταστολή. Η αστυνομία και η κυβέρνηση της μνημονιακής υποταγής αφού πρώτα είχαν προχωρήσει στην προκλητική απαγόρευση των «συναθροίσεων» – και μάλιστα εν μέσω του τριήμερου εορτασμού της 43ης επετείου από την εξέγερση του Πολυτεχνείου – εμπόδισαν την πορεία να συνεχίσει πέρα από την Παλιά Βουλή και αποπειράθηκαν να τη διαλύσουν με ασφυκτική χρήση δακρυγόνων και δολοφονική βία. Ως αποτέλεσμα, σοβαρά τραυματισμένοι φοιτητές βρέθηκαν στο νοσοκομείο και πραγματοποιήθηκαν δεκάδες προσαγωγές.
 

Η ηρωική εξέγερση του Πολυτεχνείου: αίτια, γεγονότα και συμπεράσματα

Αναδημοσιεύουμε από την ιστοσελίδα marxismos.com ένα εξαιρετικό και πολύ αναλυτικό άρθρο για την εξέγερση του Πολυτεχνείου, του μέλους της Κομμουνιστικής Τάσης και αρχισυντάκτη του πολιτικού περιοδικού ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, Σταμάτη Καραγιαννόπουλου:

Κείμενο της ΝΕΚ για το μαθητικό κίνημα

Στο παρακάτω κείμενο, που μοιράστηκε στη χτεσινή αρκετά μαζική μαθητική διαδήλωση, αναλύονται σύντομα οι κύριες θέσεις της Νεολαίας ενάντια στον Καπιταλισμό για το πώς μπορούν οι μαθητικές κινητοποιήσεις να γενικευθούν και να είναι νικηφόρες.
                                              

Όλοι και όλες στις μαθητικές κινητοποιήσεις της Δευτέρας 7/11

Η Νεολαία ενάντια στον Καπιταλισμό στηρίζει και συμμετέχει στην μαθητική πορεία της Δευτέρας 7/11/2016 στην Αθήνα, καθώς και τις μαθητικές κινητοποιήσεις πανελλάδικά.

Ενότητα, σύνδεση με το εργατικό κίνημα και πρόταση αγώνα με προοπτική νίκης!

Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε από τη Νεολαία ενάντια στον Καπιταλισμό, για τη συζήτηση του συντονιστικού ΕΑΑΚ Αθήνας που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα.

Ισπανία: Η μοιραία δοκιμασία για τον αναρχισμό

Η Ισπανία ήταν μια χώρα όπου ο αναρχισμός είχε πολύ σημαντικές παραδόσεις και διέθετε σημαντικότατες οργανωμένες δυνάμεις και ρίζες μέσα στο εργατικό κίνημα - ιδιαίτερα της Καταλονίας - και στην αγροτιά, από τα τέλη του 1800 μέχρι το 1939. Τη δεκαετία του ’30, ενώ το ΚΚ ήταν εξαιρετικά αδύναμο, η αναρχική συνδικαλιστική συνομοσπονδία CNT και η πολιτική οργάνωση FAI ανταγωνίζονταν σε δύναμη την κυριαρχούμενη από τους σοσιαλιστές συνδικαλιστική ένωση UGT και το Σοσιαλιστικό Κόμμα αντίστοιχα, ενώ ήταν συντριπτικά κυρίαρχες στο βιομηχανικό κέντρο της Καταλονίας και την αγροτική Αραγονία. Η CNT δήλωνε 600.000 μέλη τον Ιούνη του 1931, από τα οποία τα 250.000 ήταν συγκεντρωμένα στην Καταλονία. Ο Τρότσκι έγραφε πως «στις γραμμές αυτής της οργάνωσης ήταν συγκεντρωμένη η αφρόκρεμα του Ισπανικού προλεταριάτου». Τον δε Απρίλη του 1937, η CΝΤ δήλωνε πάνω από ένα εκατομμύριο μέλη στην Καταλονία.

Καταγγελία: επίθεση φασιστών σε αγωνιστή

Δημοσιεύουμε την καταγγελία της πρωτοβουλίας «Attack στην ανεργία και την επισφάλεια» για την φασιστική επίθεση σε μέλος της. Οι οργανώσεις του εργατικού κινήματος και της νεολαίας, να δώσουν μαχητική απάντηση στις φασιστικές προκλήσεις!

Η προδομένη Ισπανική Επανάσταση

Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από τη φασιστική εξέγερση του Φράνκο στην Ισπανία το 1936, όταν η άρχουσα τάξη της Ισπανίας κατάλαβε ότι δεν μπορούσε πλέον να κυβερνά μέσω «δημοκρατικών» διαδικασιών. Έτσι σηματοδοτήθηκε η τελική φάση του ισπανικού εμφυλίου, με την ανοιχτή σύγκρουση ανάμεσα στην επανάσταση και την αντεπανάσταση. Δημοσιεύουμε εδώ ένα άρθρο γραμμένο από τον Άλαν Γουντς το 1986, το οποίο έκλεισε ένα κύκλο άρθρων σε σχέση με την μεγαλειώδη Ισπανική Επανάσταση του 1931-39.
 

Αλληλεγγύη στους διωκόμενους απεργούς εργαζόμενους στα πανεπιστήμια!

Την ερχόμενη Δευτέρα 24 Οκτωβρίου, δικάζονται 14 διοικητικοί υπάλληλοι του ΕΚΠΑ και του ΕΜΠ, μέλη της ΟΔΠΤΕ (Ομοσπονδία Διοικητικού Προσωπικού Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης), για τη μη συμμόρφωσή τους στη δικαστική απόφαση η οποία έκρινε παράνομη την 48ωρη απεργία που είχε προκηρύξει η ΟΔΠΤΕ για τις 25 και 26 Νοεμβρίου του 2013. Υπενθυμίζεται ότι η απεργία αυτή ήταν τμήμα του πολύμηνου μαχητικού αγώνα των διοικητικών υπαλλήλων ενάντια στο μέτρο της διαθεσιμότητας, με βάση το οποίο 1150 εργαζόμενοι απειλούνταν με απόλυση τη στιγμή που τα πανεπιστήμια βρίσκονταν (και βρίσκονται ακόμα) σε καθεστώς ακραίας υποστελέχωσης.

Κάλεσμα της ΝΕΚ στην αντιφασιστική - αντιιμπεριαλιστική - αντιπολεμική πορεία της 20ης Οκτώβρη

Η Νεολαία ενάντια στον Καπιταλισμό στηρίζει και συμμετέχει στην αντιφασιστική – αντιιμπεριαλιστική – αντιπολεμική διαδήλωση που καλούν συνδικάτα, φοιτητικοί σύλλογοι, η ΑΔΕΔΥ, μεταναστευτικές οργανώσεις και πρωτοβουλίες την Πέμπτη 20 Οκτωβρίου. 

Νέες ανοιχτές συζητήσεις των ομάδων της ΝΕΚ

Μετά τον πρώτο «γύρο» ανοιχτών συζητήσεων την περασμένη βδομάδα, οι ομάδες της ΝΕΚ συνεχίζουν και αυτήν την εβδομάδα με τις προγραμματισμένες ανοιχτές συζητήσεις τους.

Η διαλεκτική του «Χάους»

Η φιλοσοφία του διαλεκτικού υλισμού, που επεξεργάστηκαν πρώτοι ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ Ένγκελς, ασχολείται με πολλά περισσότερα από την πολιτική και την οικονομία: είναι μια κοσμοθεωρία. Ολόκληρη η «φύση», όπως απέδειξε ιδίως ο Ένγκελς στα γραπτά του, αποτελεί μια τρανή επιβεβαίωση της ορθότητας του υλισμού και της διαλεκτικής. «Η ενασχόληση μου με τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες», έγραφε, «έγινε προκειμένου να πείσω τον εαυτό μου και με λεπτομέρεια (...) ότι στη φύση, μέσα στο συνονθύλευμα των αναρίθμητων αλλαγών, ενυπάρχουν οι ίδιοι διαλεκτικοί νόμοι της κίνησης, οι οποίοι στην ιστορική εξέλιξη διέπουν την πορεία των φαινομενικά τυχαίων γεγονότων».

Σκίτσο χωρίς σχόλιο

Το σκίτσο του Διονύση Αλβανού για το τέυχος του REVOLT που κυκλοφορεί:

Ξεκινούν οι εβδομαδιαίες ανοιχτές συζητήσεις της ΝΕΚ

Συνεχίζοντας τη διοργάνωση ανοιχτών συζητήσεων στα πανεπιστήμια με σκοπό να ενθαρρύνουν την επαφή των νέων με τη μαρξιστική θεωρία, οι ομάδες της Νεολαίας ενάντια στον Καπιταλισμό, πραγματοποιούν φέτος ανοιχτές συζητήσεις με εβδομαδιαία πλέον συχνότητα.

Νέα χρονιά - ίδια πολιτική στην εκπαίδευση

Το υπουργείο Παιδείας, στην προσπάθειά του να καλύψει τα τεράστια κενά που έχουν δημιουργηθεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση εξαιτίας των μνημονιακών περικοπών, επιστρατεύει μια σειρά από «καινοτόμες» πολιτικές. Αυτές οι πολιτικές φυσικά δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντα των φοιτητών και των εργαζομένων στα πανεπιστήμια, αλλά των ιδιωτικών επιχειρήσεων, που διεισδύουν ολοένα και περισσότερο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και των δανειστών, που απαιτούν την αποπληρωμή του χρέους σε βάρος των δαπανών για την εκπαίδευση, την υγεία, την ασφάλιση.

Νέο τεύχος του REVOLT

Κυκλοφόρησε το έκτο τεύχος του περιοδικού Revolt! Αποκτήστε το ερχόμενοι σε επικοινωνία μαζί μας ή από τους χώρους παρέμβασης των ομάδων της Νεολαίας ενάντια στον Καπιταλισμό. Μπορείτε επίσης να το ζητήσετε και σε όλες τις παρεμβάσεις των ομάδων της ΝΕΚ κατά τις εγγραφές των νεοισαχθέντων φοιτητών σε ΑΣΟΕΕ, Πάντειο, Μαθηματικό - Φυσικό και Νομική.

Η επικαιρότητα του Μαρξισμού - Άλαν Γουντς

Δημοσιεύουμε μεταφρασμένο στα ελληνικά το εξαιρετικό κείμενο του 'Αλαν Γουντς (ηγετικού στελέχους της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης - IMT) με τίτλο «Η επικαιρότητα του Μαρξισμού». Παρ' ότι γραμμένη τον Νοέμβριο του 2010, η ανάλυση αυτή είναι ιδιαίτερα επίκαιρη σήμερα, οκτώ χρόνια μετά το επίσημο ξέσπασμα της κρίσης του 2008 και με το καπιταλιστικό σύστημα να συνεχίζει να επιφέρει συνθήκες βαρβαρότητας στην καθημερινότητα της πλειοψηφίας των ανθρώπων.

Πάρτι της ΝΕΚ και της ΚΤ - Παρασκευή 15 Ιούλη

Η Νεολαία ενάντια στον Καπιταλισμό και η Κομμουνιστική Τάση διοργανώνουν πάρτι οικονομικής ενίσχυσης, την Παρασκευή 15 Ιούλη. Το πάρτι θα γίνει στον εξαιρετικό χώρο της "πλατείας" του Παραδοσιακό Καφενείο "1968" στην Καλλιθέα (κοντά σε ΗΣΑΠ και στάσεις 24ωρων λεωφορείων), με μουσική και μπαρ που θα προσφέρει ποτό και μπύρα σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές.

Η κβαντομηχανική στα πρόθυρα μιας επανάστασης;

Από τη δεκαετία του 1930, υπάρχει μια κυρίαρχη τάση εντός της επιστημονικής κοινότητας και της «εκλαϊκευμένης επιστήμης» που εξηγεί την κβαντική μηχανική με όλων των ειδών τις ιδεαλιστικές και μυστικιστικές ερμηνείες.

48 χρόνια από την «Άνοιξη της Πράγας» και τη βίαιη καταστολή της

Η χρονιά του 1968 σημαδεύτηκε από μια σειρά από επαναστάσεις και μαζικά γεγονότα: Ο γαλλικός Μάης του ‘68, η πακιστανική επανάσταση, οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις στην Αμερική και η γνωστή «Άνοιξη της Πράγας» στην τότε Τσεχοσλοβακία. 

Ομιλία Ρ. Σιούελ - Να ανατρέψουμε τον καπιταλισμό, να αγωνιστούμε για τον σοσιαλισμό!

Δημοσιεύουμε την εξαιρετική ομιλία που εκφώνησε ο μαρξιστής συγγραφέας και εκδότης της βρετανικής εφημερίδας «Socialist Appeal»  Ρομπ Σιούελ, στην πανεθνική συνάντηση της Μαρξιστικής Ομοσπονδίας Φοιτητών στο Λονδίνο. Στην ομιλία αυτή, ο Ρ. Σιούελ αναλύει την εξελισσόμενη καπιταλιστική κρίση αλλά και τις δυνατότητες που δίνει η σύγχρονη τεχνολογία για άμεση βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλης της ανθρωπότητας και αναφέρεται στους λόγους για τους οποίους κάθε νέος άνθρωπος πρέπει να παλέψει για το ριζικό μετασχηματισμό της κοινωνίας μέσα από τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Αύριο στην Πάντειο η τελευταία φετινή εκδήλωση των ομάδων της ΝΕΚ

Αύριο Τρίτη 24/5 στις 14.00, πραγματοποιείται η τελευταία εκδήλωση της ΝΕΚ για την φετινή ακαδημαϊκή χρονιά - μην τη χάσετε! Η ομάδα Παντείου θα διοργανώσει προβολή της εξαιρετικής ταινίας "Welcome" και συζήτηση για το προσφυγικό, στην αίθουσα Β2 της Παντείου (Νέο Κτίριο).

Φοιτητικές εκλογές 2016: συμπεράσματα και προοπτικές για το φοιτητικό κίνημα

Οι φετινές εκλογές ανέδειξαν με έναν παραστατικό τρόπο τις διαθέσεις που αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στους φοιτητές. Μπορεί κανείς να δει αναλυτικά τα αποτελέσματα στις ιστοσελίδες της ΠΚΣ/ΜΑΣ και της νΚΑ.

Ανακοίνωση της ΝΕΚ για τις φοιτητικές εκλογές


ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΙΑ ΤΗΣ ΔΑΠ – ΜΗΝΥΜΑ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΓΩΝΑ ΣΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ!
ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ – ΨΗΦΙΖΟΥΜΕ ΕΑΑΚ ΚΑΙ ΕΝΩΤΙΚΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΨΗΦΟΔΕΛΤΙΑ!

Οι φετινές φοιτητικές εκλογές διεξάγονται σε κρίσιμες συνθήκες για τους εργαζόμενους και τη νεολαία. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έχοντας υπογράψει το 3ο μνημόνιο καλείται να το εφαρμόσει ψηφίζοντας σκληρά αντι-λαϊκά μέτρα όπως το ασφαλιστικό και το νομοσχέδιο Φίλη για την Παιδεία. Η κυβερνητική πολιτική όσον αφορά την εκπαίδευση ακολουθεί το ίδιο μονοπάτι των προηγούμενων κυβερνήσεων. «Μεγάλα» λόγια και εθνικός διάλογος – απάτη,  και στην πραγματικότητα υπο-λειτουργία και κλείσιμο σχολείων και πανεπιστημίων και διάλυση των πτυχίων, χωρίς καμία επαγγελματική προοπτική.


Ανοιχτές συζητήσεις και προβολή ταινίας σε ΑΣΟΕΕ και Μαθηματικό - Φυσικό

Οι ομάδες ΑΣΟΕΕ και Μαθηματικού - Φυσικού της ΝΕΚ, μετά τις διακοπές του Πάσχα συνεχίζουν τις προγραμματισμένες ανοιχτές συζητήσεις τους αυτήν την εβδομάδα!

Το Πανκ κίνημα ως μέσο αμφισβήτησης

Στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, η επανάσταση στη μουσική ξεκίνησε με το rock 'n' roll το 1955 και πήγε ένα βήμα παραπέρα με την «πολιτιστική επανάσταση» της δεκαετίας του 1960. Ήταν μια επανάσταση που έλαβε χώρα σε μια εποχή οικονομικής ανάπτυξης και ανόδου του βιοτικού επιπέδου. Αυτοί οι παράγοντες ήταν καθοριστικοί για το ιδεολογικό περιεχόμενο της ροκ μουσικής. Ο ριζοσπαστισμός αυτού του μουσικού ρεύματος, είχε στόχο τους αυταρχικούς μηχανισμούς  (γονείς, αστυνομία, πολιτικοί), οι οποίοι έφραζαν το δρόμο στη νεολαία για νέα είδη κατανάλωσης και διασκέδασης (μουσικά φεστιβάλ, ρούχα, ναρκωτικά, σεξ).

Τα ιστορικά όρια αυτής της περιόδου (μέσα 50’s - μέσα 70‘s) έγιναν εμφανή μόνο με την εμφάνιση μιας  πολύ διαφορετικής οικονομικής φάσης του καπιταλισμού στην οποία, η εφηβική απογοήτευση και δυσαρέσκεια δεν προκαλείται από καταπιεστικούς γονείς, αλλά από μία δυσεπίλυτη οικονομική κατάσταση που εκδηλώνεται στα μέσα της δεκαετίας του 1970.

Οικονομικές συνθήκες

Το πανκ εμφανίζεται στα μέσα των 70΄s στις μεγάλες μητροπόλεις του ανεπτυγμένου καπιταλισμού (Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Καλιφόρνια), όπου η εργατική τάξη αποτελεί τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού.  Μετά από μια μακρά περίοδο μεταπολεμικής οικονομικής ανάπτυξης, έχουμε την πρώτη σοβαρή κρίση του καπιταλισμού μετά το περίφημο κραχ του 1929, που εκφράστηκε μέσω της λεγόμενης πετρελαϊκής κρίσης του 1973.

Αφορμή για το ξέσπασμα της πετρελαϊκής κρίσης τον Οκτώβριο του 1973, ήταν η διακήρυξη ενός εμπάργκο πετρελαίου από τα μέλη του Οργανισμού Αραβικών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (OAPEC) κατά του Καναδά, της Ιαπωνίας, της Ολλανδίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ. Μέχρι το τέλος του εμπάργκο τον Μάρτιο του 1974, η τιμή του πετρελαίου στις ΗΠΑ είχε αυξηθεί από 3 δολάρια το βαρέλι σε σχεδόν 12. Το «σοκ των τιμών του πετρελαίου» του 1973, μαζί με το κραχ του χρηματιστηρίου το 1973-1974, έχουν θεωρηθεί ως το πρώτο γεγονός μεταπολεμικά που είχε μόνιμη οικονομική επίδραση στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Στον αντίκτυπο των παραπάνω εμφανίζονται κυβερνήσεις που στη προσπάθειά τους να συγκρατήσουν τη πτώση της κερδοφορίας του κεφαλαίου, εφαρμόζουν σκληρά μέτρα λιτότητας, με χαρακτηριστικότερες αυτές των Ρ. Ρήγκαν στις ΗΠΑ και Μ. Θάτσερ στην Αγγλία.

Αυτή η επίθεση στο βιοτικό επίπεδο της εργατικής τάξης, μετά από δεκαετίες «οικονομικής ομαλότητας» για τις ισχυρότερες καπιταλιστικές χώρες και η ώθηση μεγάλων τμημάτων των νέων στην υπερεκμετάλλευση για την εργαζόμενη νεολαία ή ακόμα και στο κοινωνικό περιθώριο για τους άνεργους νέους, λειτούργησε σαν σοκ για τη νεολαία, που αποτελεί το «βαρόμετρο» της κοινωνικής συνείδησης.

Η γενική καταπίεση της νεολαίας – εργαζόμενης και μη – μπορεί να συνοψιστεί σε τρεις σημαντικές πτυχές. Πρώτον, αυξημένη οικονομική εκμετάλλευση: τις περισσότερες φορές η νεολαία με απαρχή τα μέσα του 1970 λαμβάνει πολύ χαμηλότερους μισθούς σε σχέση με τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους, για ίση εργασία. Δεύτερον, το ασφυκτικό εκπαιδευτικό σύστημα: ενώ η εκπαίδευση έχει βοηθήσει να αυξηθεί το γενικό επίπεδο της γνώσης και του πολιτισμού, μέσω της ίδιας της οργάνωσης και του χαρακτήρα της, έχει την τάση να περιορίζει την πολιτιστική και πνευματική ανάπτυξη των νέων. Τρίτον, ο αντιφατικός χαρακτήρας της οικογένειας: η οικογένεια μπορεί να στηρίξει και να παρέχει υποστήριξη για τους νέους, αλλά είναι επίσης μια από τις πιο σημαντικές δομές προετοιμασίας των παιδιών και της νεολαίας για την αποδοχή των καθιερωμένων αξιών της καπιταλιστικής κοινωνίας. Αυτή η διαδικασία μπορεί συχνά να περιλαμβάνει και ανοιχτά οπισθοδρομικές αξίες, όπως ο ρατσισμός και ο σεξισμός, αλλά και αρνητικές πρακτικές, όπως ο αλκοολισμός και η κακοποίηση των παιδιών.

Η γέννηση του «πανκ»

Αυτή η απότομη καμπή στη φάση που περνά ο ανεπτυγμένος καπιταλισμός προκαλεί μια μαζική αντίδραση της νεολαίας σε ό,τι μέχρι τότε θεωρούταν «κανονικό» και κοινωνικά αποδεκτό. Η πίστη στο ίδιο το σύστημα και τους θεσμούς του, αλλά και σε όλα τα παράγωγά του (κουλτούρα, μουσική, lifestyle) κλονίζεται.

Η εξέγερση της νεολαίας ενάντια σε αυτές τις πτυχές της ύπαρξής της παίρνει διαφορετικές μορφές ανάλογα με το χαρακτήρα του προβλήματος  που αντιμετωπίζουν. Η μουσική έχει την τάση να γίνει ένα ισχυρό μέσο για αυτή την εξέγερση, διότι μπορεί να προσφέρει μια έκφραση για τις ανησυχίες της νεολαίας, στους στίχους αλλά και στον ήχο. Η γέννηση του «πανκ» σαν μουσικό και κοινωνικό κίνημα εμφανίζεται ως η σπασμωδική και ενστικτώδης αντίδραση της νεολαίας σε μια κοινωνία μου δεν μπορεί να της εξασφαλίσει παρόν και μέλλον.

Το «πανκ ροκ» πήρε το όνομά του από τον John Sinclair, ο οποίος επινόησε τη φράση για να περιγράψει την επιθετική μαχητικότητα και την πολιτική του αμερικανικού συγκροτήματος MC5, στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Αλλά για χρόνια δεν υπήρχε ευρύ μουσικό φαινόμενο να συνοδεύσει την ονομασία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι Ramones, με την ενεργητικότητα τους και τις πανκ παρωδίες τους για την αγάπη, τα ναρκωτικά και την ψυχική «υγεία», αποτέλεσαν τους βασικούς εκφραστές του πανκ, μέχρι που ακολουθήθηκαν από βρετανικές μπάντες, όπως οι Clash και οι Sex Pistols.

Τελικά ήταν η βρετανική πανκ εκείνη που ξεκίνησε να τραβάει πρώτη την προσοχή των μέσων ενημέρωσης. Οι εξωφρενικές γελοιότητες των Sex Pistols, με την κατάφωρη ασέβεια τους, και τη σφοδρή κριτική στη σεβάσμια βασίλισσα (“God save the Queen”) ήταν ένα χρυσωρυχείο για τα μέσα ενημέρωσης. Η δημοσιότητα του πανκ προκάλεσε στους νέους έξαψη του ενδιαφέροντος  για αυτό το νέο «πολιτικό» rock n’ roll.

Μουσικά, το πανκ ήταν μια απόπειρα να επιστρέψει το rock n’ roll στα βασικά. Υψηλής ενέργειας, γρήγορα, δυνατά και σκληρά, τα πανκ τραγούδια αποτελούν μια ευθεία κριτική στη μέχρι τότε ροκ μουσική των καθιερωμένων συγκροτημάτων με τα τεχνικά σόλο, τις μακρόσυρτες εισαγωγές, τις παραγωγές και τα φωνητικά που προσπαθούν να αγγίξουν την τελειότητα! Ήταν η σχεδόν ασυνείδητη, υλιστική απάντηση στον μέχρι τότε «ροκ ιδεαλισμό»  της τέχνης για την τέχνη!

Ιδεολογία και πανκ

Θα ήταν λάθος να προσδιορίσουμε το πανκ κίνημα ως προοδευτικό ή μη, με βάση αποκλειστικά το περιεχόμενο των στίχων, το αν αυτοί έχουν ξεκάθαρο ταξικό ή επαναστατικό περιεχόμενο. Με δεδομένη μέχρι τότε την ηγεμονία της καπιταλιστικής ιδεολογίας, η πολιτισμική αυτή εξέγερση είχε την τάση προς τον ατομικισμό και τον υποκειμενισμό. Στην ανάπτυξή του στα τέλη της δεκαετίας του ’70, το πανκ πήρε σε αρκετές περιπτώσεις μια πιο συνειδητή πολιτική έκφραση, σε έναν μικροαστικό αναρχισμό που απορρίπτει όλες τις αρχές και την οργάνωση, όπως στο Riot (Dead Kennedys) ή στο Anarchy in The UK (Sex Pistols). Κατ’ εξαίρεση στην πανκ μουσική εμφανίζονται και στίχοι με καθαρά ταξικό περιεχόμενο, με κορυφαίο παράδειγμα τους Άγγλους Clash, με στίχους όπως “…Murder is a CRIME! Unless it was done by a Policeman or the aristocrats…”

Παρ’ όλα αυτά, ο βαθμός στον οποίο διάφορες πολιτιστικές τάσεις είναι προοδευτικές, δεν μπορεί να κριθεί μόνο από την άποψη του περιεχομένου τους (πχ, πόσο επαναστατικοί είναι οι στίχοι ενός τραγουδιού), αλλά πρέπει επίσης να λαμβάνουμε υπόψη τη μορφή, όπως είναι δηλαδή ο βαθμός στον οποίο συνεπάγονται έμφαση στη ενεργό συμμετοχή του ατόμου και του ακροατηρίου με νέους τρόπους και σε διάφορα επίπεδα. Και αυτό ήταν βασικό χαρακτηριστικό του πανκ κινήματος. Το πανκ αποτέλεσε την έκφραση της μαζικής ριζοσπαστικοποίησης της νεολαίας εκείνης της περιόδου που την οδήγησε σε συλλογικές δραστηριότητες που το βασικό τους χαρακτηριστικό ήταν η απόρριψη της παλιάς κοινωνίας.

Punk is dead?

To κίνημα του πανκ από τα μέσα τις δεκαετίας του 1980, με τη σχετική ανάκαμψη του παγκόσμιου καπιταλισμού από τα μέσα άρχισε να αποδυναμώνεται και να σβήνει. Το μουσικό του αποτύπωμα εξακολουθεί να υπάρχει ακόμη και σήμερα στη διεθνή ροκ σκηνή, αλλάζοντας ουσιαστικά τον μετέπειτα ροκ ήχο. Όμως σήμερα οι συνθήκες που γέννησαν αυτό το θαυμάσιο κίνημα μουσικής (και όχι μόνο) έκφρασης επανεμφανίζονται στη βάση της ιστορικής κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος. Η αύξηση της εκμετάλλευσης και τα αδιέξοδα που βιώνει η νεολαία σήμερα, αναμφίβολα θα αποτελέσουν τη βάση για νέα πολιτιστικά κινήματα ανάλογα με αυτό του πανκ. Στόχος της πιο πρωτοπόρας νεολαίας πρέπει να είναι να τα αγκαλιάσει και να συμβάλει στο να μετατραπούν σε ένα ακόμα λιθαράκι για την ανατροπή του σάπιου καπιταλισμού.

Ορέστης Δούλος

Προτεινόμενη «Πασχαλινή μελέτη»

Οι Πασχαλινές διακοπές είναι θαυμάσια ευκαιρία για μια πιο απερίσπαστη εμβάθυνση στη μαρξιστική θεωρία. Ακολουθούν προτεινόμενα κείμενα από την ΝΕΚ:

- «Οι Θεμελιώδεις Ιδέες του Μαρξισμού», κείμενο των Άλαν Γουντς & Ρομπ Σιούελ (μεταφρασμένο στα ελληνικά, όπως δημοσιεύτηκε στο www.marxismos.com).

Συμπληρωματικά: «Η επικαιρότητα του Μαρξισμού», άρθρο του Άλαν Γουντς (από το ελληνικό αρχείο του www.marxist.com).

-
«Οι κοινωνικές ρίζες του Χριστιανισμού», άρθρο του Τζον Πίκαρντ (μεταφρασμένο στα ελληνικά, σε δυο μέρη - εδώ το δεύτερο μέρος).

Συμπληρωματικά:
«Ποια είναι η καταγωγή της Πρωτομαγιάς;», άρθρο της Ρόζα Λουξεμπουργκ (στα αγγλικά από το μαρξιστικό αρχείο – www.marxists.org)



Επισκεφθείτε τις σελίδες μας:

Διέξοδος από την κρίση και τη βαρβαρότητα η σύγκρουση με τον καπιταλισμό!

Δημοσιεύουμε το "editorial" της συντακτικής ομάδας του Revolt, από το νέο τεύχος που κυκλοφόρησε την περασμένη βδομάδα.

Σε μια περίοδο που χιλιάδες πρόσφυγες εγκαταλείπουν τις χώρες τους διεκδικώντας την επιβίωση και συναντούν τη βάρβαρη αντιμετώπιση του ευρωπαϊκού καπιταλισμού στα νερά του Αιγαίου και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης με το πρόσχημα πως «δεν τους αντέχει η οικονομία», έκανε την εμφάνισή του ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά και πολιτικά σκάνδαλα με τη διαρροή των περίφημων «Panama Papers».

Η διαρροή αυτή, που μάλιστα χαρακτηρίστηκε ως «κορυφή του παγόβουνου» εξαιτίας του ότι αποτελεί μόνο ένα μικρό τμήμα του συνόλου των σχετικών εγγράφων, αναδεικνύει με έναν χαρακτηριστικό τρόπο την τεράστια αντίφαση ενός παρηκμασμένου και ιστορικά χρεωκοπημένου καπιταλιστικού συστήματος: από τη μια πλευρά πόλεμοι, φτώχεια και ανεργία για τους λαούς των χωρών της Ασίας και της Αφρικής αλλά και του λεγόμενου «δυτικού κόσμου» και από την άλλη, προκλητική συσσώρευση πλούτου, φοροδιαφυγή και κερδοσκοπία από την παρασιτική κοινωνική μειοψηφία που αποτελείται από τους καπιταλιστές, τους τραπεζίτες και το πολιτικό προσωπικό τους.

Δικαίως, η εξέλιξη αυτή ήρθε να εντείνει την οργή που συσσωρεύουν οι νέοι και οι εργαζόμενοι σε όλο τον πλανήτη βλέποντας τις κυβερνήσεις των χωρών τους να διακηρύσσουν το «μονόδρομο» της λιτότητας, ενώ την ίδια στιγμή «διασώζουν» τις τράπεζες και μειώνουν τους φόρους στο μεγάλο κεφάλαιο. Η ελληνική κυβέρνηση έχει ενταχθεί με ζήλο σε αυτήν την προσπάθεια της αστικής τάξης να φορτώσει την κρίση του συστήματος στη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία. Ταυτόχρονα, υιοθετεί μια ελεεινή στάση στο προσφυγικό ζήτημα κι ενώ όλους τους προηγούμενους μήνες δεν είχε κινητοποιήσει στοιχειωδώς τον κρατικό μηχανισμό για να παρέχει στους πρόσφυγες ιατρική φροντίδα, σίτιση, στέγαση κλπ, τώρα στέλνει τα ΜΑΤ να υλοποιήσουν με τη βία την συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας για τις απελάσεις!

Η νεολαία, οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι και τα φτωχά λαϊκά στρώματα έχουν κινητοποιηθεί επανειλημμένα τα τελευταία χρόνια αντιτιθέμενοι στη βαρβαρότητα που φέρνει η καπιταλιστική κρίση, αλλά βρήκαν ξανά και ξανά μπροστά τους την ηττοπάθεια ή και την ανοιχτή προδοσία των ηγεσιών των μαζικών οργανώσεών τους (των συνδικάτων και των αριστερών κομμάτων). Αυτή η στάση, που ανοίγει στην άρχουσα τάξη το δρόμο για νέες επιθέσεις, προκύπτει από τον χρόνιο ρεφορμιστικό εκφυλισμό αυτών των ηγεσιών, από τις αυταπάτες που έχουν αναπτύξει για τις δυνατότητες του καπιταλισμού – ακριβώς τη στιγμή που αποδεικνύει το μέγεθος του αδιεξόδου του, από την παντελή έλλειψη εμπιστοσύνης που επιδεικνύουν, ακριβώς τη στιγμή που πλατιές μάζες κινητοποιούνται μπαίνοντας ξανά στο ιστορικό προσκήνιο έπειτα από δεκαετίες, στη δυνατότητα της εργατικής τάξης να τον ανατρέψει και να πάρει στα χέρια της την οικονομία, οργανώνοντάς την δημοκρατικά με κριτήριο τις κοινωνικές ανάγκες και όχι το κέρδος.

Αυτό σημαίνει ότι είναι αναγκαίος ο συνειδητός και οργανωμένος αγώνας αλλά και η μελέτη και η υπομονετική υπεράσπιση των επαναστατικών ιδεών του μαρξισμού απέναντι στις χρεωκοπημένες ιδέες της «φιλολαϊκής διαχείρισης» του συστήματος, ώστε οι νέοι και οι εργαζόμενοι να καταφέρουμε να δικαιώσουμε τους αγώνες μας και να βάλουμε τέλος στην καπιταλιστική βαρβαρότητα!

Αλληλεγγύη στους πρόσφυγες - Μια προσωπική μαρτυρία από τα Τρίκαλα

Μια προσωπική μαρτυρία-σχόλιο για την συγκλονιστική αλληλεγγύη που επέδειξαν οι κάτοικοι των Τρικάλων προς τους πρόσφυγες που βρέθηκαν στην πόλη τους.

Να μας ξανάρθετε...

«Λαθεμένο μου φαινόταν πάντα το όνομα που μας έδιναν, «μετανάστες», θα πει, εκείνοι που άφησαν τον τόπο τους. ΕΜΕΙΣ όμως δεν φύγαμε γιατί το θέλαμε, λέυτερα να διαλέξουμε μια άλλη γη ούτε και σε μια άλλη χώρα μπήκαμε να μείνουμε για πάντα εκεί αν γινόταν, ΕΜΕΙΣ φύγαμε στα κρυφά. Μας κυνήγησαν, μας πρόγραψαν και η χώρα που μας δέχτηκε, σπίτι μας δεν θα'ναι, μα εξορία Έτσι απομένουμε εδώ πέρα ασύχαστοι...» (Μπ. Μπρέχτ)

Δυόμισι μήνες τώρα, στην πόλη των Τρικάλων όπου διαμένω, έχουν περάσει 450 περίπου πρόσφυγες και μετανάστες, χτυπημένοι απ' τον ιμπεριαλισμό, απ' τους φονταμενταλιστές του ISIS, απ' την εγχώρια δικτατορία του Άσαντ. Σήμερα πλέον, βρίσκονται εγκλωβισμένοι, γεμάτοι αβεβαιότητα και αγωνία για τις ζωές τους, ξεριζωμένοι απ' το τόπο τους, με τα σπίτια τους βομβαρδισμένα, τις οικογένειες τους ξεκληρισμένες. Νομίζω ότι μετά από όλα αυτά, δικαιούνται ένα σπίτι και ένα ζεστό πιάτο φαγητό. Κάτι που το στερούνται όμως στην Ευρωπαϊκή Ένωση της «Ανθρωπιάς» και της «Αλληλεγγύης» και που αντί γι' αυτό, έχουν εισπράξει αδιαφορία, ρατσισμό, κλειστά σύνορα, εκμετάλλευση.

Εδώ στη πόλη των Τρικάλων, ξέρουμε καλά τι σημαίνει προσφυγιά – έχουμε τον Σύλλογο Ποντίων αλλά και το αίσθημα της ταξικής αδικίας όλων των κατοίκων. Εκατοντάδες εθελοντές, αρκετά τα τρόφιμα, μεγάλη η βοήθεια σε ρούχα και είδη πρώτης ανάγκης. Κι όμως, όλα αυτά δεν φτάνουν να αναπληρώσουν το κενό που βλέπουμε στα μάτια τους, τον φόβο, την αγωνία για το μέλλον. Αυτούς τους δυόμισι περίπου μήνες τους δώσαμε αγάπη και εκείνοι από τη μεριά τους κουράγιο και ελπίδα για τα δικά μας βάσανα – ίσως πιο ήπια από τα δικά τους. Ακόμα θυμάμαι τα δακρυσμένα μάτια τους όταν με τα πούλμαν έφταναν και μας ευχαριστούσαν, όχι στα αγγλικά ή σε κάποια άλλη γλώσσα, αλλά σε αυτήν της αλληλεγγύης. Και ακόμα εντονότερα θυμάμαι το υγρό γράμμα από τα δάκρυα, ενός μικρού Σύριου, που μας θεωρεί οικογένεια του και χαρακτηριστικά γράφει: «πλέον νιώθω κι εγώ Τρικαλινός». Να μας ξανάρθετε λοιπόν, ελπίζουμε όχι με τον ίδιο τρόπο. Αλλά σαν ελεύθεροι άνθρωποι, επισκέπτες στην «προσωρινή» πατρίδα σας.

Νίκος Σιμορέλης

Κυκλοφόρησε το 5ο τεύχος του Revolt

Το νέο τεύχος του περιοδικού μας Revolt κυκλοφόρησε! Αναβαθμισμένο και με πλούσια ύλη, στην ίδια τιμή των 0,5 ευρώ. Αποκτήστε το ερχόμενοι σε επικοινωνία μαζί μας ή από τους χώρους παρέμβασης των ομάδων της Νεολαίας ενάντια στον Καπιταλισμό. Αυτήν την εβδομάδα θα διατίθεται και στo Φεστιβάλ της Ενωτικής Πρωτοβουλίας ΑΣΟΕΕ - Πέμπτη 14 και Παρασκευή 15 Απρίλη (δείτε εδώ) και στο Φεστιβάλ των ΕΑΑΚ ΦΜΣ - Παρασκευή 15 και Σάββατο 16 Απρίλη (δείτε εδώ). 

 

Εξαιρετικές οι συζητήσεις σε ΦΜΣ και Πάντειο - Την Τρίτη προβολή ταινίας στην ΑΣΟΕΕ

Ιδιαίτερα επιτυχημένη και ενδιαφέρουσα υπήρξε η συζήτηση της Ομάδας Μαθηματικού-Φυσικού με θέμα «Διαλεκτικός Υλισμός, Μαθηματικά και Φυσικές επιστήμες» που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 8 Απρίλη. Η συζήτηση άγγιξε όλες τις πτυχές του σχετικού θέματος: τις αναλογίες των φυσικών και των κοινωνικών φαινομένων, τις φιλοσοφικές προεκτάσεις της θεωρίας του «Big Bang», τα ανυπέρβλητα εμπόδια που βάζει σήμερα ο καπιταλισμός στην ανάτπυξη των Φυσικών επιστημών και των Μαθηματικών. Το ενδιαφέρον ήταν πολύ έντονο με αποτέλεσμα η συζήτηση, μετά την «τυπική» λήξη της, να συνεχιστεί για ώρα στο κυλικείο!

Λίγες μέρες αργότερα, την Τρίτη 12 Απρίλη, πραγματοποιήθηκε η συζήτηση της Ομάδας Παντείου για τη μαρξιστική ανάλυση σχετικά με την κρίση, σε πολύ καλή ατμόσφαιρα και με διάθεση από όλους όσοι συμμετείχαν. Χαρακτηριστικά, η συζήτηση ξεκίνησε λίγο μετά τις 14.00 και τέλειωσε λιγο πριν τις 16.30! Η συζήτηση μπήκε σε βάθος στις αντιφάσεις του καπιταλισμού που οδηγούν στις κρίσεις υπερπαραγωγής, στα ειδικά χαρακτηριστικά και τις προοπτικές της σημερινής κρίσης αλλά και στο επιτακτικό καθήκον της υπομονετικής υπεράσπισης και ενίσχυσης των επαναστατικών μαρξιστικών ιδεών μέσα στο εργατικό κίνημα και τη νεολαία.

Η Ομάδα της Παντείου επανέρχεται μετά το Πάσχα με προβολή της ταινίας
«Welcome» και συζήτηση για το προσφυγικό, καθώς και με την πολλά υποσχόμενη συζήτηση με θέμα «Μαρξισμός και Ψυχανάλυση»! Η Ομάδα Μαθηματικού-Φυσικού θα πραγματοποιήσει και αυτή προβολή του εξαιρετικού «Welcome» και συζήτηση για το προσφυγικό, λίγες ημέρες νωρίτερα (δείτε περισσότερες λεπτομέρεις για τις επερχόμενες ανοιχτές συζητήσεις επιλέγοντας την καρτέλα «ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ» στο μενού).

Στο μεταξύ τη σκυτάλη παίρνει η Ομάδα της ΑΣΟΕΕ, που θα πραγματοποιήσει την Τρίτη 19 Απριλίου στις 17.00, συζήτηση για την Ρωσική Επανάσταση του 1917 και προβολή του καταπληκτικού ντοκυμαντέρ «Από τον Τσάρο στον Λένιν», γυρισμένου με ζωντανά πλάνα της εποχής, από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, την Φεβρουαριανή και την Οκτωβριανή επανάσταση!

Πολύ επιτυχημένη η πρώτη συζήτηση στην ΑΣΟΕΕ - Νέες συζητήσεις σε ΦΜΣ και Πάντειο!

Η ομάδα ΑΣΟΕΕ της Νεολαίας Ενάντια στον Καπιταλισμό, ξεκινώντας έναν κύκλο ανοιχτών συζητήσεων, διοργάνωσε την πρώτη συζήτησή της την περασμένη Πέμπτη στο αμφιθέατρο Αντωνιάδου. Η συζήτηση, είχε ως θέμα το κατά πόσο ο μαρξισμός ή ο κεϋνσιανισμός μπορούν να αποτελέσουν διέξοδο από την κρίση.

Η συζήτηση ήταν ιδιαίτερα πλούσια ενώ συμμετείχαν περισσότερα από 15 άτομα. Η ομάδα ΑΣΟΕΕ θα συνεχίσει με την επόμενη από τις εκδηλώσεις της να είναι η προβολή της ταινίας «Από τον Τσάρο στον Λένιν» σε μέρα και ώρα που θα ανακοινωθεί σύντομα!

Τις επόμενες ημέρες πραγματοποιούνται επίσης οι νέες ανοιχτές συζητήσεις από τις ομάδες Μαθηματικού-Φυσικού Αθήνας και Παντείου. Η ομάδα Μαθηματικού-Φυσικού πραγματοποιεί αυτήν την Παρασκευή 8 Απρίλη, ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Διαλεκτικός Υλισμός, Μαθηματικά και Φυσικές επιστήμες» (περισσότερα εδώ). Λίγες ημέρες αργότερα, την Τρίτη 12 Απρίλη, η ομάδα Παντείου διοργανώνει τη δεύτερη ανοιχτή συζήτησή της, με θέμα «Καπιταλιστική κρίση: μια Μαρξιστική ανάλυση» (περισσότερα εδώ).

Δηλώστε συμμετοχή στις ανοιχτές συζητήσεις μας – Συμμετάσχετε στη Νεολαία ενάντια στον Καπιταλισμό!

Η φιλοσοφία του Διαλεκτικού Υλισμού, τα Μαθηματικά και οι Φυσικές επιστήμες

Ανοιχτή συζήτηση της ομάδας Μαθηματικού - Φυσικού της ΝΕΚ: Η φιλοσοφία του Διαλεκτικού Υλισμού, τα Μαθηματικά και οι Φυσικές επιστήμες.

Παρασκευή 8 Απρίλη στις 15.00 στην αίθουσα Ήρων (Φυσικό, 1ος όροφος - κάτω από την Γραμματεία).

Κατά τον προηγούμενο αιώνα η ανθρωπότητα έγινε μάρτυρας μιας εκρηκτικής ανάπτυξης των «θετικών» επιστημών. Τις τελευταίες δεκαετίες όμως το αδιέξοδο είναι έκδηλο, ιδιαίτερα σε τομείς όπου επιδρούν καθοριστικά η απουσία μιας καλά θεμελιωμένης «κοσμοθεωρίας» και η κυριαρχία αντιλήψεων μεταφυσικού χαρακτήρα. Μπορεί να αποτελέσει διέξοδο η στήριξη στη μαρξιστική φιλοσοφία του Διαλεκτικού Υλισμού;

Σας περιμένουμε εκεί!

Δηλώστε συμμετοχή εδώ

Πρώτη ανοιχτή συζήτηση από την ομάδα ΑΣΟΕΕ της ΝΕΚ

Η Ομάδα της ΑΣΟΕE της Νεολαίας Ενάντια στον Καπιταλισμό πραγματοποιεί ανοιχτή συζήτηση την Πέμπτη 31 Μάρτη στις 5μμ, στο φουαγιέ του αμφιθέατρου Αντωνιάδου, με θέμα «Απάντηση στην Κρίση: Κεϋνσιανισμός ή Μαρξισμός;»

Το New Deal βασισμένο στις ιδέες του Κέυνς ήταν η «απάντηση» των Αμερικάνων αστών στο κραχ του 1929-1933 για την σταθεροποίηση του καπιταλισμού. Σήμερα, που ο καπιταλισμός βρίσκεται στην πιο βαθιά κρίση του μετά την περίοδο του Μεσοπολέμου, ο κεϋνσιανισμός συναντά ευρεία υποστήριξη μέσα στους κόλπους της Αριστεράς ως μια «ρεαλιστική» διέξοδος στην κρίση σε αντίθεση με τους «μαξιμαλιστικούς» και «ουτοπικούς» στόχους του μαρξισμού. Μπορεί όμως ο κεϋνσιανισμός να προσφέρει πραγματική διέξοδο στα τεράστια προβλήματα της κοινωνικής πλειοψηφίας ή χρειάζεται να στραφούμε στις ιδέες του μαρξισμού; Το καθήκον των λαϊκών μαζών είναι να «σώσουν από τον εαυτό του» τον καπιταλισμό ή να τον ανατρέψουν;

Καλούμε όσους ενδιαφέρονται να πάρουν μέρος σε μια ουσιαστική συζήτηση και να εκφράσουν τις απόψεις τους, είτε συμφωνούν είτε διαφωνούν με τις ιδέες μας. Ελπίζουμε να σας δούμε όλους εκεί!

Δηλώστε συμμετοχή εδώ

Ανοιχτές συζητήσεις από τις ομάδες Παντείου και Μαθηματικού-Φυσικού Αθήνας

Την ερχόμενη Τετάρτη 16 Μάρτη και την Παρασκευή 18 Μάρτη οι ομάδες Παντείου και Μαθηματικού - Φυσικού θα πραγματοποιήσουν τις προγραμματισμένες ανοιχτές συζητήσεις τους.

Η ομάδα Παντείου θα πραγματοποιήσει την πρώτη ανοιχτή συζήτηση για το νέο εξάμηνο, με θέμα "Η επικαιρότητα του Μαρξισμού", την Τετάρτη 16 Μάρτη στις 17.00, στην αίθουσα Α1 της Παντείου (Νεόκτιστο,1ος όροφος).

168 χρόνια μετά τη δημοσίευση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου από τους Κ. Μαρξ και Φ. Ένγκελς, ο Μαρξισμός ή αλλιώς Επιστημονικός Σοσιαλισμός παραμένει πιο επίκαιρος από ποτέ. Παρότι παρουσιάζεται ως ξεπερασμένος από διάφορους αστούς επιστήμονες και δημοσιογράφους, ο Μαρξισμός έχει γίνει και πάλι δημοφιλής τα τελευταία χρόνια μετά την εμφάνιση της καπιταλιστικής κρίσης του 2008. Γιατί οι αστοί οικονομολόγοι ασχολούνται σήμερα με τις ιδέες ενός ανθρώπου που έχει πεθάνει εδώ και 133 χρόνια; 

Δηλώστε συμμετοχή εδώ

Δυο μέρες αργότερα, την Παρασκευή 18 Μάρτη στις 15.00, η ομάδα Μαθηματικού - Φυσικού πραγματοποιεί προβολή της εξαιρετικής ταινίας "Γη και Ελευθερία" του Κεν Λόουτς και συζήτηση για τον Ισπανικό Εμφύλιο (Αίθουσα Ήρων, Φυσικό - 1ος όροφος, κάτω από την Γραμματεία).

Η περίφημη «Γη και Ελευθερία» του Κεν Λόουτς, η υπόθεση της οποίας εκτυλίσσεται μέσα στον Ισπανικό Εμφύλιο του 1931-39, καθώς και συνολικά αυτό το ιστορικό θέμα, προσφέρονται για μια συζήτηση πλούσια σε ιστορικά και πολιτικά συμπεράσματα για το σήμερα! 

Δηλώστε συμμετοχή εδώ


Οκτωβριανή επανάσταση και σεξουαλική απελευθέρωση

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί απόσπασμα από την ενότητα με τίτλο «Ο μύθος της μαρξιστικής ομοφοβίας», του βιβλίου της Σέρυ Γουλφ «Σεξουαλικότητα και Σοσιαλισμός: Ιστορία, Πολιτική και Θεωρία του απελευθέρωσης των LGBT» ( Haymarket Books, Σικάγο 2009, σσ. 88-100). Αναδημοσιεύεται από το περιοδικό «Σπάρτακος» (τεύχος 116, Μάιος 2015). Η μετάφραση είναι της Ζήνας Λιναρδοπούλου.

Η ρωσική επανάσταση τον Οκτώβρη του 1917 ήταν ένας μαζικός αγώνας των απλών ανθρώπων που καθοδηγήθηκε από την εργατική τάξη σε μία κοινωνία σε μεγάλο βαθμό αγροτική. Ο αμερικανός δημοσιογράφος Τζον Ριντ σε ρεπορτάζ του για την επανάσταση στην Ρωσία ανέφερε: «Αυτή είναι η επανάσταση, η ταξική πάλη με το προλεταριάτο, τους στρατιώτες και τους χωρικούς να παρατάσσονται μαζί ενάντια στην αστική τάξη. Ο προηγούμενος Φεβρουάριος ήταν προκαταρκτική φάση για την επανάσταση… η τεράστια δύναμη των Μπολσεβίκων έγκειται στο ότι η κυβέρνηση του Κερένσκι αγνόησε απολύτως τις επιθυμίες των μαζών όπως αυτές εκφράστηκαν στο πρόγραμμα των Μπολσεβίκων για ειρήνη, δηλαδή τον έλεγχο της γης και της βιομηχανίας από τους εργάτες».[1] Οι ρώσοι αγρότες ήταν διαποτισμένοι με θρησκευτικές προλήψεις και η κοινωνία ήταν ένα μείγμα μισοφεουδαλικών σχέσεων και άνθισης της βιομηχανικής παραγωγής. Εν τούτοις, η επανάσταση πέτυχε μεταρρυθμίσεις που περισσότεροι σημερινοί ΛΟΑΤ ακόμα παλεύουν για αυτές. Η ρωσική επανάσταση άλλαξε εντελώς όλες τις προηγούμενες δομές της κοινωνίας συμπεριλαμβανομένων και των πιο στενών σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων. Όταν αυτή η επανάσταση ανατράπηκε από τον οικονομικό αποκλεισμό, τον πόλεμο και την αντεπανάσταση οι προηγούμενες νίκες και σε αυτά τα ζητήματα εγκαταλείφθηκαν.

Υπάρχουν κάποιοι που προσπαθούν να δυσφημήσουν την τεράστια παρακαταθήκη για τους ΛΟΑΤ στον απόηχο της ρωσικής επανάστασης[2]. Για παράδειγμα, ο ρώσος ιστορικός Igor Kon γράφει: «Ο μπολσεβικισμός από την μία πλευρά κατέλυσε τον θεό, τον θρησκευτικό γάμο και τις απόλυτες ηθικές αξίες και απ’ την άλλη το δικαίωμα του ατόμου για προσωπικό αυτοκαθορισμό και αγάπη που να στέκεται ψηλότερα από όλα τα κοινωνικά καθήκοντα.[3]Ωστόσο τα γεγονότα τον διαψεύδουν. Το 1917 όλοι οι νόμοι εναντίον της ομοφυλοφιλίας μαζί με τον υπόλοιπο ποινικό κώδικα ακυρώθηκαν από την νέα επαναστατική κυβέρνηση. Το συναινετικό σεξ θεωρήθηκε προσωπικό ζήτημα. Οι γκέι ήταν ελεύθεροι να ζήσουν όπως ήθελαν χωρίς την παρέμβαση του κράτους αλλά και τα σοβιετικά δικαστήρια ενέκριναν επίσης τον γάμο μεταξύ ομοφυλόφιλων. Υπάρχουν ακόμα και καταγεγραμμένα παραδείγματα εγχείρησης αλλαγής φύλου την δεκαετία του 1920. Με άλλα λόγια, η επανάσταση πραγματοποίησε αυτό το μεγαλειώδες κοινωνικο - σεξουαλικό άλμα τρία χρόνια πριν οι γυναίκες στην Αμερική καταφέρουν να κερδίσουν το δικαίωμα στην ψήφο και περίπου ενενήντα χρόνια πριν το Ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ καταργήσει όλους τους νόμους για σοδομισμό.[4]

Για να υπερασπιστούμε το ιστορικό των αξιοσημείωτων προόδων για τις σεξουαλικές μειονότητες που έγιναν στην νεαρή Σοβιετική Ένωση είναι σημαντικό να αποτυπώσουμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτές οι νίκες επιτεύχθηκαν. Η Ρωσία ήταν μία μισοφεουδαλική, πολιτισμικά καθυστερημένη και κατά κύριο λόγο αγροτική κοινωνία στην οποία οι καπιταλιστική βιομηχανία εντοπίζονταν σε λίγα βιομηχανικά κέντρα όπως η Αγία Πετρούπολη. Μόνο χυδαίοι μαρξιστές θα τολμούσαν να ισχυριστούν ότι υπό τέτοιες συνθήκες θα μπορούσε μια κοινωνία να κάνει το άλμα από την καταπίεση στην απελευθέρωση μέσα από μία ακλόνητη και χωρίς πισωγυρίσματα πορεία. Η κοινωνική πρόοδος είναι πιο πολύπλοκη και διαλεκτική απ’ ότι η γραμμική εξέλιξη προτείνει. Ο ρώσος επαναστάτης Λέον Τρότσκι με σαφήνεια καθόρισε το καθεστώς της προεπαναστατικής Ρωσίας: «Η ανάπτυξη της Ρωσίας είναι πρώτα απ’ όλα άξια παρατήρησης για την καθυστέρηση της. Ωστόσο η ιστορικά καθορισμένη καθυστέρηση δεν σημαίνει απλώς το να ακολουθείς την πορεία των πιο αναπτυγμένων κρατών με εκατό ή διακόσια χρόνια καθυστέρηση. Αντίθετα, προκαλεί έναν εντελώς διαφορετικό συνδυασμό για τον κοινωνικό σχηματισμό στον οποίο τα πιο εξελιγμένα επιτεύγματα του καπιταλιστικού οικοδομήματος και της καπιταλιστικής τεχνικής ολοκληρώνονται μέσα στις κοινωνικές σχέσεις της φεουδαλικής και προφεουδαλικής βαρβαρότητας, μετασχηματίζοντας και κυριαρχώντας αυτές και διαμορφώνοντας μία μοναδική σχέση ανάμεσα στις τάξεις.»[5]

Αυτός ο χαρακτηρισμός της συνδυαστικής και άνισης ανάπτυξης που περιγράφει οΤρότσκι σαν υπαρκτό φαινόμενο στην Ρωσία έκανε αναγκαία την έκκληση των Μπολσεβίκων για εξάπλωση της επανάστασης σε παγκόσμιο επίπεδο, σε προβιομηχανικά και πολιτισμικά ανεπτυγμένα κράτη. Ο παγκόσμιος χαρακτήρας μίας επιτυχημένης επανάστασης ήταν κεντρικός στην αντίληψη που είχαν ο Τρότσκι και ο Λένιν για το πώς οι αρχικές πρόοδοι θα μπορούσαν να επεκταθούν προκειμένου να μην καταστραφούν οι πρώτες προσπάθειες της νέας εξουσίας από τον εμφύλιο πόλεμο, την απομόνωση και τις κακουχίες. Τελικά, δεν ήταν η άσκηση λάθος πολιτικής από τους Μπολσεβίκους αλλά ο στραγγαλισμός της επανάστασης από τον ιμπεριαλισμό που οδήγησε σε αδιέξοδο και στην άνοδο του Στάλιν στην εξουσία.

Μια πρωτοποριακή ιστορία του φύλου και της σεξουαλικότητας στην Ρωσία, από τον Νταν Χίλι, πριν κατά την διάρκεια και μετά την επαναστατική περίοδο μας παρέχει νέα στοιχεία για τις τεράστιες κοινωνικές μετατοπίσεις σε ερωτήματα σχετικά με την σεξουαλικότητα τις οποίες προκάλεσε η επανάσταση[6]. Νομικά, πολιτικά και ιατρικά αρχεία εκείνης της εποχής καταρρίπτουν την αντισεξουαλική εικόνα για τον Μπολσεβικισμό που διαδόθηκε μέσω τουΧόλιγουντ με ταινίες όπως την κλασσική ταινία του 1939 με τίτλο Ninotchka στην οποία ο σκυθρωπός και σοβαρός σοβιετικός - μέλος του κόμματος - που τον υποδύεται η Γκρέτα Γκάρμπο, πολιορκείται από την γοητεία και το πνεύμα μίας ορμητικής αμερικανίδας. Με δεδομένο το εύρος της ιστορικής διαστρέβλωσης και των ψεμάτων αξίζει να αναπαράγουμε εκτεταμένα το φυλλάδιο του 1923 με τίτλο «Η σεξουαλική επανάσταση στην Ρωσία» που έχει γραφτεί από τον Δρ Γκριγκόρι Μπάτκις, διευθυντή του Ινστιτούτου Κοινωνικής Υγιεινής της Μόσχας:

    «Η παρούσα σεξουαλική νομοθεσία της Σοβιετικής Ένωσης είναι απότοκος της επανάστασης του Οκτώβρη. Αυτή η επανάσταση είναι σημαντική όχι μόνο ως πολιτικό φαινόμενο, το οποίο διασφαλίζει την πολιτική ηγεμονία της εργατικής τάξης αλλά και για τις επαναστάσεις που προέρχονται από αυτήν και αγγίζουν όλους τους τομείς της ζωής...

    Η σοσιαλιστική νομοθεσία της ρωσικής κομμουνιστικής επανάστασης δεν σκοπεύει να είναι προϊόν αμιγούς θεωρητικής γνώσης αλλά περισσότερο αντιπροσωπεύει το εξαγόμενο της εμπειρίας. Μετά την επιτυχή επανάσταση και τον θρίαμβο της πράξης επί της θεωρίας, οι άνθρωποι πρώτα αγωνίστηκαν για νέους σταθερούς κανονισμούς μαζί με τις οικονομικές πολιτικές. Ταυτόχρονα με αυτές δημιουργήθηκαν μοντέλα διαχείρισης της οικογενειακής ζωής και μορφές σεξουαλικών σχέσεων που απαντούσαν στις ανάγκες και τις φυσικές επιταγές των ανθρώπων...

    Ο πόλεμος κινητοποίησε τις ευρείες μάζες, τα εκατό εκατομμύρια αγρότες. Οι νέες συνθήκες έφεραν μαζί τους μια νέα ζωή και ένα νέο όραμα. Την πρώτη περίοδο του πολέμου, οι γυναίκες κέρδισαν την οικονομική τους ανεξαρτησία τόσο στο εργοστάσιο όσο και στον αγρό ωστόσο πρώτη η Οκτωβριανή επανάσταση έκοψε τον γόρδιο δεσμό και αντί για μια απλή μεταρρύθμιση επαναστατικοποίησε εντελώς τους νόμους. Η επανάσταση δεν άφησε τίποτα να επιβιώσει από το παλιούς δεσποτικούς και απείρως αντιεπιστημονικούς νόμους· δεν βάδισε στο μονοπάτι της ρεφορμιστικής αστικής νομοθεσίας το οποίο με νομολογικές λεπτότητες ακόμα στηριζόταν στην ιδέα της ιδιοκτησίας στην σεξουαλική σφαίρα και τελικά απαιτούσε την απόδοση περισσότερων σεξουαλικών ελευθεριών στον άντρα εις βάρος της γυναίκας. Αυτοί οι νόμοι πάντα υπάρχουν όσο δεν λαμβάνεται υπόψη η επιστήμη.

    Η σοβιετική νομοθεσία προχώρησε σε ένα καινούργιο προηγουμένως απάτητο μονοπάτι με σκοπό να ικανοποιήσει τους καινούργιους στόχους και τα καινούργια καθήκοντα της επανάστασης…

    Τώρα, λαμβάνοντας υπόψη όλες αυτές τις παραμέτρους αυτής της μεταβατικής περιόδου, η σοβιετική νομοθεσία βασίζεται στις παρακάτω αρχές:

    Διακηρύσσει την απόλυτη μη ανάμειξη του κράτους σε ζητήματα που άπτονται της σεξουαλικής ζωής, εφόσον κανείς δεν τραυματίζεται και κανενός τα συμφέρονται δεν αποτελούν αντικείμενο σφετερισμού.

    Όσον αφορά την ομοφυλοφιλία, τον σοδομισμό και διάφορες άλλες μορφές σεξουαλικής ικανοποίησης, οι οποίες θεωρούνται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία σαν προσβολές ενάντια στην δημόσια ηθική η σοβιετική νομοθεσία αντιμετωπίζει αυτές ακριβώς όπως και εκείνες που αποκαλούνται “φυσιολογικές” συνευρέσεις. Όλες οι μορφές σεξουαλικής συνευρέσεις είναι προσωπικό ζήτημα. Μόνο όταν υπάρχει εξαναγκασμός καθώς και γενικά όταν υπάρχει τραυματισμός ή σφετερισμός των δικαιωμάτων ενός άλλου προσώπου τίθεται ζήτημα ποινικής δίωξης [η έμφαση στο πρωτότυπο].»[7]


Αυτή είναι μια μάλλον ασυνήθιστη διακήρυξη αρχών για οποιαδήποτε κοινωνία, πόσο μάλλον για μία που βρισκόμενη εν μέσω μιας παγκόσμιας εκρηκτικής κατάστασης επιχείρησε να επαναστατήσει και υπέμεινε τον εμφύλιο πόλεμο κατά την διάρκεια του οποίου εκατομμύρια πέθαναν, η πείνα ήταν εξαντλητική και η εκβιομηχάνιση εκτοξεύτηκε πίσω στα επίπεδα του 18ου αιώνα.

Προγενέστερα της επανάστασης, μία αδύναμη αστική τάξη που κατείχε και λειτουργούσε τα εργοστάσια υπό την εξουσία του τσάρου αν και είχε θέσει εκτός νόμου ανεχόταν εμπορικές συναλλαγές ποικίλου είδους με επίκεντρο το σεξ στα λουτρά και στους οίκους ανοχής των μεγάλων πόλεων σύμφωνα με τον Χίλι.[8] Μία παράνομη γκέι υποκουλτούρα αναδύθηκε τα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα στην Αγία Πετρούπολη και την Μόσχα μετά την χειραφέτηση των δουλοπάροικων το 1861 γεγονός που οδήγησε μεγάλους αριθμούς κυρίως νεαρών ανδρών σε αυτές τις πόλεις προς αναζήτηση δουλειάς στα εργοστάσια όπου και στεγάζονταν σε ιδίου φύλου κοιτώνες μακριά από την οικογένεια και σε μεγάλο βαθμό διαχωρισμένοι από τις γυναίκες.[9] Οι περισσότερες καταγεγραμμένες περιπτώσεις «λεσβιανισμού» προέκυπταν ανάμεσα στις γυναίκες των ρωσικών οίκων ανοχής που εξυπηρετούσαν τον αρσενικό πληθυσμό αν και ένας μικρός αριθμός γυναικών «αγόραζε» σεξ από γυναίκες που εκδίδονταν.[10] Αλλά εκτός από δεσμούς μεταξύ αντρών που άνηκαν στα ανώτερα στρώματα και ζούσαν μαζί, η ομοφυλοφιλία στην προεπαναστατική Ρωσία ήταν συνήθως υπόθεση που κρατιόνταν μακριά από τα μάτια της κοινωνία και ακόμη συχνότερα οι νέοι και πιο φτωχοί «πουλούσαν» σεξ σε μεγαλύτερους ή πλουσιότερους. Παρόλα αυτά ακόμα και η συναινετική επαφή τιμωρούνταν με εξορία στη Σιβηρία συμπεριλαμβανομένης και σκληρής εργασίας αν κάποιος μικρότερος σε ηλικία είχε ανάμειξη στην υπόθεση. Μισογύνικες αντιλήψεις για την σεξουαλικότητα των γυναικών, όπως και στην Ευρώπη, άφησε τις ομοφυλόφιλες σχέσεις των γυναικών χωρίς νομοθετική ρύθμιση· οι περιορισμοί της οικογενειακής ζωής μιας πυρηνικής οικογένειας καθιστούσαν σχεδόν ασσύλυπτους τέτοιους δεσμούς.

Η επανάσταση τα άλλαξε όλα αυτά. Το φυλλάδιο του Μπάτκις ούτε κατά διάνοια δεν ήταν απλά μια διακήρυξη προθέσεων· γνήσιες αλλαγές στην σεξουαλική στάση και συμπεριφορά-πέρα από την εξάλειψη του ποινικού κώδικα-συνέβησαν σαν αποτέλεσμα της μπολσεβίκικης επανάστασης του 1917. Μία ένδειξη είναι και το γεγονός της επιλογής των ατόμων που θα εκπροσωπούσαν την επανάσταση διεθνώς· ο ανοιχτά ομοφυλόφιλος Γκριγκόρι Τσιτσέριν ήταν υπουργός δημοσίων σχέσεων και υπηρέτησε σε αυτή την θέση από το 1918 μέχρι και το 1930 όταν παραιτήθηκε λόγω ασθένειας.11 Αυτός ο άνθρωπος δεν δρούσε στα παρασκήνια αλλά δούλεψε μαζί με τον αρχηγό του Κόκκινου Στρατού Λέον Τρότσκι στις διαπραγματεύσεις ειρήνης με την Γερμάνια στο Μπρεστ-Λιτόφσκ και του είχε ανατεθεί να είναι το πρόσωπο της επανάστασης στο εξωτερικό. Ο Τσιτσέριν ήταν αριστοκρατικής καταγωγής, διπλωμάτης και επιστήθιος φίλος με τον πιο επιφανή ρώσο ομοφυλόφιλο ποιητή, τον Μιχαήλ Αλεξέεβιτς Κουζμίν, τον επιδεικτικά εξεζητημένο συγγραφέα του πρώτου γνωστού μυθιστορήματος σε οποιαδήποτε γλώσσα που παίρνει θέση υπέρ των ομοφυλόφιλων. Το μυθιστόρημα αυτό είχε τον τίτλο Φτερά.[12]

Πολλά έχουν ειπωθεί για την υποτιθέμενη διαμάχη ανάμεσα στον Λένιν και την υπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας Αλεξάντρα Κολοντάι σχετικά με την σημασία του σεξ και της σεξουαλικής απελευθέρωσης. H Κολοντάι συνηγορούσε υπέρ του «ελεύθερου έρωτα». Ακόμα και ο Χίλι συμμετέχει με τις παρατηρήσεις του σε αυτή την συζήτηση: «Ο υπαινιγμός που ελλόχευε στις παρατηρήσεις του Λένιν για μια πολιτική που θα αφορούσε την χειραφέτηση των ομοφυλόφιλων επί σοσιαλισμού ήταν ότι αυτού του είδους ο “ελεύθερος έρωτας” θα έπρεπε να περιμένει (όπως και όλη η συζήτηση για την σεξουαλικότητα) μέχρις ότου η προλεταριακή επανάσταση να ανακατασκευάσει την υλική τάξη».[13] Αυτή ωστόσο είναι μια μάλλον δύσκαμπτη ανάγνωση των σκέψεων του Λένιν που συμμορφώνεται με τον Ψυχρό Πόλεμο –και τον σταλινισμό-, παρωδεί τον Λένιν σαν έναν ασκητικό, παρά την συμπάθεια που έτρεφε για απολαύσεις όπως το κρασί, τα σπόρ και ναι ακόμα και την πολύ στενή σχέση με τις γυναίκες. Στα γράμματα του Λένιν το 1915 προς την Ινέσα Αρμάντ με την οποία διατηρούσε δεσμό έγραφε ότι η επανάσταση θα απελευθερώσει τον έρωτα «από τα εμπόδια που του θέτουν οι θρησκευτικές προκαταλήψεις, οι πατριαρχικές κοινωνικές δομές, ο νόμος, η αστυνομία και τα δικαστήρια».[14] Όταν επιχειρηματολογεί κατά της πριμοδότησης της οργάνωσης των εκδιδόμενων γυναικών αντί όλων των υπόλοιπων, οι επικριτές του τον κατηγορούν για βικτωριανή ακαμψία.

Ο σοσιαλιστής Ντάνκαν Χάλας περιγράφει τις συνθήκες που επικρατούσαν τα χρόνια που ακολούθησαν την επανάσταση: «Μέχρι τον Μάιο του 1919 η κανονική παροχή καυσίμου στη ρωσική βιομηχανία είχε μειωθεί κατά 105%. Μέχρι το τέλος αυτού του χρόνου το 79% του συνόλου των σιδηροδρομικών γραμμών ήταν εκτός λειτουργίας και αυτό σε μία αχανή χώρα όπου οι μηχανοκίνητες μεταφορές στην πραγματικότητα ήταν ανύπαρκτες. Μέχρι το τέλος του 1920 η παραγωγή όλων των εργοστασιακών αγαθών είχε πέσει στο 12,9% του επιπέδου που ήταν το 1913. Οι επιπτώσεις στην εργατική τάξη ήταν καταστροφικές. Τον Δεκέμβριο του 1918 ο αριθμός των εργατών της Πετρούπολης είχε πέσει στο μισό των επιπέδων ου 1916. Μέχρι τον Δεκέμβρη του 1920 η πόλη είχε χάσει το 57,5% του συνολικού της πληθυσμού. Στα ίδια τρία χρόνια η Μόσχα έχασε το 44,5% του συνολικού της πληθυσμού. Ο πόλεμος, η πείνα και ο τύφος ανάγκασαν και τους “κόκκινους” και τους “λευκούς” να επιτάξουν διάφορα αγαθά εξαφάνιση τέτοιων αγαθών όπως των σπίρτων, της παραφίνης και της κλωστής - αυτή ήταν η πραγματικότητα στην Ρωσία των χρόνων 1920-1921. Σύμφωνα με τον Τρότσκι σε κάποιες επαρχίες είχε αναφερθεί ακόμα και κανιβαλισμός.»[15] Αν λοιπόν τοποθετηθούν σε κάποιο πλαίσιο τα «αισθήματα» του Λένιν εμφανίζονται λογικά.

Ένα γράμμα του Λένιν το 1920 προς την Κλάρα Τσέτκιν – το οποίο έχει αποκτήσει πολύ κακή φήμη - επικρίνει το χάος που επικρατούσε στην σεξουαλική ζωή των εφήβων κατά την διάρκεια της επανάστασης. Έγραφε ότι η σεξουαλική ικανοποίηση δεν έπρεπε να είναι «τόσο απλή και ασήμαντη όπως το να πίνεις ένα ποτήρι νερό».[16] O Λένιν υποστήριζε ότι αντίθετα με αυτό οι μαρξιστές πρέπει να παλεύουν για την κοινωνική υπευθυνότητα και ειλικρίνεια ακόμα και στις πιο προσωπικές τους σχέσεις. Σε μια σοβαρή επίπληξη προς τους επικριτές του ο Λένιν αντέταξε: «Ο κομμουνισμός δεν υποτίθεται πως θα φέρει τον ασκητισμό αλλά την χαρά της ζωής και την ζωντάνια μέσα από μια πλήρη σεξουαλική ζωή».[17] Ο Βίλχελμ Ράιχ, ένας ψυχολόγος των αρχών του 20ου αιώνα και υπέρμαχος της σεξουαλικής απελευθέρωσης και του μαρξισμού στην αρχή της καριέρας του αμφισβήτησε τις υπόνοιες που ήθελαν τον Λένιν σεμνότυφο. Ο Ράιχ περιέγραψε την έκρηξη που γνώρισε –κάτω από την εξουσία των Μπολσεβίκων- η διαμάχη πάνω σε ζητήματα που αφορούσαν την σεξουαλικότητα και γράφει σχετικά με την σύγχυση που εκφράσθηκε από εργάτες και Μπολσεβίκους όσον αφορά την αδυναμία να τεθούν θεωρητικά ερωτήματα της σεξουαλικής επανάστασης προς εξέταση εξαιτίας των υλικών φραγμών που έμπαιναν από την φτώχεια και την απομόνωση της Ρωσίας.[18]

Ακόμα και αν οι επικριτές του Λένιν είχαν δίκιο όσον αφορά τις προσωπικές του απόψεις -κάτι που πιστεύω ότι δεν ισχύει - αυτό δεν μπορεί να διαγράψει την τεράστια πρόοδο που επέφερε η επανάσταση. Στην πραγματικότητα αν οι κατηγορίες που του επιρρίπτονται είναι σωστές, αυτό κάνει ακόμα πιο σαφές ότι η επανάσταση δεν ήταν κάποιο πραξικόπημα του Λένιν και μιας μικρής κλίκας, όπως συχνά υποστηρίζεται, αλλά ένα μαζικό φαινόμενο στο οποίο οι διαμάχες και οι ανοιχτές διαφωνίες σχετικά με την διακυβέρνηση της νέας κοινωνίας κυριαρχούσαν όλη την πολιτική ζωή.

Όταν γράφτηκε ο καινούργιος ποινικός κώδικας το 1922, οι νόμοι για τον σοδομισμό, την αιμομιξία και την ηλικία συγκατάθεσης σε μια ερωτική πράξη δεν συμπεριλήφθηκαν. «Η σεξουαλική ωριμότητα επρόκειτο να καθοριστεί με εξέταση μίας προς μία των υποθέσεων που θα προέκυπταν και σε συμφωνία με ιατρική γνωμάτευση»[19]. Η πορνεία κατέστη ζήτημα δημόσιας υγιεινής, όχι έγκλημα, και ανατέθηκε σε έναν επίτροπο για την υγεία να αντιμετωπίσει τις σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες. Επίσης ενεργοποιήθηκαν πολιτικές κοινωνικής βοήθειας που πρόσφεραν σε γυναίκες και νεαρούς άντρες, που προηγούμενα εκδίδονταν, εναλλακτικές όσον αφορά την επαγγελματική αποκατάσταση και την οργάνωση της καθημερινής τους ζωής.

Ας αντιπαραθέσουμε τώρα την αντιμετώπιση των Μπολσεβίκων και του Λένιν με εκείνη της αναρχικής Έμα Γκόλντμαν που συχνά ηρωοποιείται ως η ανένδοτη ριζοσπάστρια όσον αφορά την σεξουαλική ζωή. Σ' ένα γράμμα της προς τον Χάβελοκ Έλις το 1924, η Γκόλντμαν επιτίθεται στην «στενότητα» ορισμένων από τις λεσβίες που συνάντησε, τις οποίες αποκάλεσε «τρελή παρτίδα» που με την προσκόλληση τους στις δικές τους συνθήκες καταπίεσης και τον αποκλεισμό από την συζήτηση όλων των άλλων ζητημάτων την ενοχλούσαν τρομερά».[20] Εκείνοι που γρήγορα υποδεικνύουν κάθε κριτική έκφραση του Λένιν πάνω σε ζητήματα σεξουαλικής απελευθέρωσης -συχνά εκτός ιστορικού πλαισίου- πρόθυμα μας δίνουν πολλές αιτιολογίες για το ότι αυτή η κριτική που ασκούσε η Γκόλντμαν ήταν απόλυτα λογική στα πλαίσια των ευρύτερων δυνάμεων που συμμετείχαν στις επαναστατικές αναταραχές της εποχής της.


Τυπικό των σχολίων σχετικά με τον υποτιθέμενο ασκητισμό των επαναστατών, θέση που κυριαρχεί στις δουλειές των περισσότερων ιστορικών, είναι το σχόλιο της Αϊλίν Κέλι ότι «Ο επαναστάτης επρόκειτο να γίνει ένας άψογος μονολιθικός καταπιέζοντας όλα τα ιδιωτικά ενδιαφέροντα, συναισθήματα και τις φιλοδοξίες… Όχι μόνο η τέχνη, η λογοτεχνία και οι προσωπικές σχέσεις αλλά και όλες οι θεωρητικές αναζητήσεις, που δεν αφορούσαν άμεσα την επανάσταση, απαγορεύονταν ως μάταιο ξόδεμα χρόνου των υπερφίαλων ανδρών.»[21] Εγείρεται ωστόσο το ερώτημα πώς ο Τρότσκι, αρχηγός του Κόκκινου Στρατού και στενότερος συνεργάτης του Λένιν, κατά την διάρκεια της επανάστασης έγραφε μελέτες για την τέχνη και την λογοτεχνία οι οποίες δημοσιεύθηκαν από την σοβιετική κυβέρνηση το 1924 και αργότερα εκδόθηκαν ως βιβλίο υπό τον τίτλο Λογοτεχνία και επανάσταση. Σε αυτό το έργο ο Τρότσκι, «ένας πλήρους απασχόλησης επαναστάτης», εκφράζει εξαιρετική οικειότητα με την ποίηση, την λογοτεχνία και όλα τα είδη καλλιτεχνικής έκφρασης. Ο ίδιος αξιολογεί τα γραπτά ενός ανοικτά ομοφυλόφιλου ποιητή, του Νικολάι Κλιούεβ, χωρίς ποτέ να σχολιάζει με τον έναν ή άλλο τρόπο την σεξουαλικότητα του. Δεν είναι δικαίωμα να κρίνεται το έργο κάποιου για το περιεχόμενο του και όχι για την σεξουαλικότητα του ένας καθοριστικός και θετικός αποχωρισμός από την μακραίωνη παράδοση της αστικής τάξης;


Η επαναστατική Ρωσία επεδίωκε επίσης να σπάσει την στενότητα των φεουδαρχικών παραδόσεων με το να έρχεται σε επαφή με εκείνους τους ανθρώπους έκτος Ρωσίας που είχαν μελετήσει για χρόνια και είχαν τοποθετηθεί σε ερωτήματα που αφορούσαν την σεξουαλική ελευθερία. Μια αντιπροσωπεία σοβιετικών γιατρών και ερευνητών ταξίδεψε το 1921 στο Βερολίνο για να συναντηθεί με τον μεταρρυθμιστή Δρ Μάγκνους Χίρσφελντ στο Ινστιτούτο για την Σεξουαλική Έρευνα. Εκεί ζήτησαν να προβληθεί ένα ντοκιμαντέρ με θέμα τον ομοφυλοφιλικό έρωτα και με έκπληξη διαπίστωσαν ότι είχε απαγορευθεί. Το περιοδικό τουΧίρσφελντ καταγράφει τις εντυπώσεις του υπουργού Υγείας Σαμάσκο: «Δήλωσε (ο Σαμάσκο) πόσο ευχαριστημένος ήταν που στην καινούργια Ρωσία η προηγούμενη ποινή εναντίον των ομοφυλόφιλων είχε τελείως καταργηθεί».[22]


Στις γυναίκες που ντύνονταν αντρικά για να περνιόνται για άντρες και υπηρέτησαν στον Κόκκινο Στρατό δόθηκαν θέσεις εξουσίας. Ο διευθυντής του Ινστιτούτου για την Νευροψυχιατρική Προφύλαξη στην Μόσχα την δεκαετία του ’20, Λεβ Ρόζενσταϊν κάλεσε «Λεσβίες, γυναίκες της πολιτοφυλακής και του Κόκκινου Στρατού, να του μιλήσουν για την ζωή τους» και ανακοίνωσε ότι «οι γυναίκες στην Σοβιετική Ρωσία μπορούν νόμιμα να πάρουν ονόματα ανδρών και να ζήσουν σαν άντρες».[23] Ο Ρόζενσταϊν θεωρούσε ότι ήταν δουλειά του σαν ψυχίατρος να βοηθάει τους ασθενείς τους να δεχτούν την ομοφυλοφιλική τους επιθυμία - θέση πολύ προοδευτική για την εποχή της· εν αντιθέσει, η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Ένωση διατήρησε στα βιβλία της την ομοφυλοφιλία ως ψυχική διαταραχή μέχρι το 1973.


Οι σοβιετικοί υπάλληλοι φαίνεται να είχαν πιο ευνοϊκή στάση απέναντι σε γυναίκες που ντύνονταν άνδρες και φέρονταν με έναν στερεοτυπικά ανδρικό τρόπο παρά απέναντι στους άνδρες που ντύνονταν σαν γυναίκες και μιμούνταν την γυναικεία συμπεριφορά· παρόλαυτα ο γάμος μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου είχε την έγκριση των δικαστηρίων. Η ανδρική θηλυκότητα θεωρούνταν από κάποιους κοινωνική οπισθοδρόμηση αλλά ο νόμος δεν επέμβαινε για να καταπνίξει όσους εκφράζονταν με αυτό τον τρόπο.[24]  Οι κλινικοί ψυχολόγοι ανοιχτά συζητούσαν τις πρακτικές κάποιων γιατρών να κάνουν επεμβάσεις αλλαγής φύλου. Το τμήμα υγείας της Μόσχας το 1928 ανακάλυψε ένα «τεράστιο αριθμό των περιπτώσεων» ενός γιατρού που «άλλαξε το φύλο και έκανε γυναίκες από άνδρες και το αντίστροφο, χρησιμοποιώντας μάλλον πρωτόγονες χειρουργικές μεθόδους.»[25] Φαίνεται πως τους απασχολούσαν περισσότερο οι ηθικές και ψυχολογικές διακλαδώσεις της πρακτικής αυτής αλλά δεν την εξέταζαν από άποψη νομιμότητας.

Η Αλεξάντρα Κολοντάι περιέγραψε το 1921 τις εκρηκτικές αλλαγές που επήλθαν στις σεξουαλικές σχέσεις: «Η ιστορία ποτέ δεν ξαναείδε τέτοια ποικιλία διαπροσωπικών σχέσεων - ακατάλυτος γάμος και “σταθερή οικογένεια”, “ελεύθερες ενώσεις”, μυστική μοιχεία, ένα κορίτσι που ζεί ανοιχτά με την ερωμένη της σε αυτό που ονομάζεται άγριος γάμος, γάμος σε ζευγάρια, γάμος ανά τρείς ακόμα και ο περίπλοκος γάμος τεσσάρων ανθρώπων - χωρίς φυσικά να αναφέρομαι στις ποικίλες μορφές του εμπορευματοποιημένου σεξ.»[26]


Μέσα σε εβδομάδες από την στιγμή που οι Μπολσεβίκοι πήραν την εξουσία το 1917, κατήργησαν την πατριαρχική εξουσία μέσα στην οικογένεια μέσα από διατάγματα όπως εκείνο της: «Διάλυσης της οικογενειακής ζωής» το οποίο «αφαίρεσε την κυρίαρχη θέση του άντρα, έδωσε στην γυναίκα πλήρη δυνατότητα οικονομικού και σεξουαλικού αυτοκαθορισμού και διακήρυξε σαν αυταπόδεικτο ότι η γυναίκα μπορούσε ελεύθερα να καθορίζει το όνομα της, την κατοικία και την υπηκοότητα της.»[27] Το να καταργηθεί η οικογένεια στους νόμους ήταν σχετικά απλό, αλλά δεν θα μπορούσε να πάει παραπέρα από αυτό αν δεν γινόντουσαν ευρύτεροι και μακροχρόνιοι αγώνες για να αλλάξουν οι υλικές και πολιτισμικές συνθήκες. Κάποιες κοινόχρηστες κουζίνες και κέντρα φροντίδας για παιδιά καθιερώθηκαν από το επαναστατικό κράτος ώστε να απελευθερωθεί η γυναίκα από το σπίτι, ωστόσο κάποιες γυναίκες που προηγούμενα η ζωή τους επικεντρωνόταν στην φροντίδα των παιδιών και του σπιτιού ήταν απαρηγόρητες και ένοιωθαν τις ζωές τους κενές νοήματος.[28]


Ο Βίλχελμ Ράιχ υποστήριξε ότι μέρος της σεξουαλικής επανάστασης στην Ρωσία εμποδίστηκε από τον περιορισμένο χρόνο και τις εξίσου περιορισμένες υλικές συνθήκες που ήταν απαραίτητες για την ανακατασκευή της «μαζικής ψυχής» επειδή «ο υποκειμενικός παράγοντας δεν είναι απλά προϊόν των οικονομικών δυνάμεων» αλλά επίσης και «η κινητήρια δύναμη τους»[29] Με άλλα λόγια υπάρχει μία δυναμική σχέση μεταξύ ιδεών και πραγματικότητας και ούτε ο χρόνος ούτε οι συνθήκες υπήρχαν για την πλήρη συνειδητοποίηση των επαναστατικών φιλοδοξιών. Οι προσπάθειες να αναμορφωθεί η οικογενειακή ζωή υπό μια νέα οικονομική και κοινωνική τάξη δεν περιορίστηκαν από το όραμα των μαρξιστών Μπολσεβίκων αλλά από τις αποτρεπτικές υλικές και κοινωνικές πραγματικότητες. Ο Τρότσκι προβληματιζόταν σχετικά με την οικογένεια στην επαναστατική Ρωσία στο βιβλίο του Προβλήματα της καθημερινής ζωής: «Δεν μπορείς να “καταργήσεις την οικογένεια”· πρέπει να την ανακατασκευάσεις. Η πραγματική απελευθέρωση των γυναικών είναι ασύλληπτη στην βάση της “γενικευμένης θέλησης”»[30]. Οι εναλλακτικές απέναντι στην παραδοσιακή οικογένεια ήταν ανεπαρκείς επειδή υπήρχε έλλειψη πόρων έτσι ώστε να παρέχεται εκείνο το είδος της δημόσιας φροντίδας των παιδιών, δημόσιες κουζίνες και πλυντήρια και άλλα μέσα απαραίτητα για το κτίσιμο μιας καινούργιας κοινωνίας.


Η έκπτωση της επανάστασης από τους αρχικούς της στόχους - συμπεριλαμβανομένου και της σεξουαλικής απελευθέρωσης - δεν ήταν εξαιτίας κάποιου προπατορικού αμαρτήματος της λενινιστικής ή μπολσεβικικής ιδεολογίας αλλά μάλλον λόγω των απίθανων συνθηκών που αντιμετώπισαν οι επαναστάτες. Η χρόνια απομόνωση από οποιαδήποτε άλλη επιτυχή σοσιαλιστική επανάσταση σε μία ανεπτυγμένη βιομηχανική χώρα και η οπισθοδρόμηση της σοβιετικής βιομηχανίας συνδυάστηκαν και επέφεραν πλήγματα σε όλα όσα είχε καταφέρει η επανάσταση μέχρι την δεκαετία του ’30. Όλοι οι μπολσεβίκοι που είχαν ηγηθεί της επανάστασης ήταν είτε νεκροί, εκτελεσμένοι, στην εξορία είτε στην φυλακή με μοναδική εξαίρεση τον Σταλιν που έδωσε πολιτική έκφραση και ηγεσία σε αυτό που επαρκώς ονομάστηκε αντεπανάσταση στην ΕΣΣΔ. Η μαζική αποβιομηχανοποίηση εξαιτίας του πολέμου, η πείνα, η έλλειψη στέγης στιγμάτισαν την καθημερινότητα των περισσότερων εργατών.


Μαζί με την επανακαθιέρωση της ιερότητας της πυρηνικής οικογένειας και της συμβατικής νόρμας όσον αφορά τα φύλα ήρθε και η επαναφορά της νομοθεσίας εναντίον του σοδομισμού το 1934. Ο Στάλιν ανέθεσε στον πολιτιστικό του εκπρόσωπο Μαξίμ Γκόρκι να παρέχει γραπτή δικαιολόγηση για αυτή την ανατροπή στην καθημερινή εφημερίδα Pravda. Δικαιολογώντας την επαναφορά της ποινικοποίησης της ομοφυλοφιλίας ο Γκόρκι υποστήριξε ότι η ομοφυλοφιλία ήταν μια «μορφή αστικού εκφυλισμού» και χρησιμοποίησε την παρακάτω αποστροφή «Καταστρέψτε τους ομοφυλόφιλους και ο φασισμός θα εξαφανιστεί».[31]


Η άνοδος του σταλινισμού σήμανε το τέλος της εξουσίας των εργατών και μαζί με αυτό την ανατροπή των υλικών κατακτήσεων που επέτρεψαν στις σεξουαλικές μειοψηφίες και τις γυναίκες να ζουν ελεύθερα. Επειδή η ΕΣΣΔ βρισκόταν σε ανταγωνισμό με την Δύση τόσο στον στρατιωτικό όσο και στον βιομηχανικό τομέα χρειαζόταν περισσότερη εργατική δύναμη, η οποία απαιτούσε αντίστοιχα και υψηλότερους ρυθμούς γεννήσεων. Στις γυναίκες που έκανα περισσότερα παιδιά δίνονταν μετάλλια και μαζί με αυτό ήρθε και η αναπόφευκτη ανατροπή των σεξουαλικών ελευθεριών που δεν συνεπάγονταν την αναπαραγωγική σεξουαλική λειτουργία η οποία αναγκαστικά συνεπάγεται ετεροφυλόφιλη σχέση. Οι ζωές όλων των εργατών συρρικνώθηκαν και περιορίστηκαν, και οι ομοφυλόφιλοι γύρισαν πάλι σε μία ζωή μακριά από τα μάτια της κοινωνίας.
Σημειώσεις

1. Αναφέρεται στο: Philip Foner, The Bolshevik Revolution: Its Impact on American Radicals, Liberals and Labor (Νέα Υόρκη: International Publishers, 1967), σελ. 20.
2. Βλ: Igor S. Kon, The Sexual Revolution in Russia (Νέα Υόρκη: The Free Press, 1995) and Gregory Carleton, Sexual Revolution in Bolshevik Russia (Πίτσμπουργκ: University of Pittsburgh Press, 2005) για παράδειγμα των πιο εξόφθαλμων επιθέσεων σ' αυτά τα κεκτημένα.
3. Kon, Sexual Revolution in Russia, σελ. 59.
4. Οι γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες κέρδισαν το δικαίωμα του εκλέγειν, όπως έχει κωδικοποιηθεί στην δέκατη ένατη τροποποίηση του Συντάγματος των ΗΠΑ το 1920, μετά από δεκαετίες αγώνα. Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ κατήργησε όλους τους νόμους εναντίον του σοδομισμού με 6 ψήφους υπέρ έναντι 3 κατά στο Lawrence του Texas στις 26 Ιουνίου 2003.
5. Leon Trotsky, Stalin (Νέα Υόρκη: Grosset and Dunlap, 1941), σελ. 422.
6. Dan Healey, Homosexual Desire in Revolutionary Russia: The Regulation of Sexual and Gender Dissent(Σικάγο: University of Chicago Press, 2001).
7. Αναφέρεται στο: Lauritsen and Thorstad, Early Homosexual Rights Movement, σσ. 71–73.
8. Healey, μέρος I, “Same-Sex Eros in Modernizing Russia,” στο: Homosexual Desire in Revolutionary Russia, σσ. 21–76.
9. ό.π., σελ. 29.
10. ό.π., σελ. 54.
11. “Capitalism and Homophobia: Marxism and the Struggle for Gay/Lesbian Rights,” στο: Donald Morton,(επιμ.), The Material Queer (Μπόλντερ, CO: Westview Press, 1996),
σσ. 369–79.
12. Παρατίθεται στο: Healey, Homosexual Desire in Revolutionary Russia, σελ. 101.
13. ό.π., σελ. 112.
14. ό.π.
15. Duncan Hallas, “Toward a Revolutionary Socialist Party”, International Socialist Review, Ιούλιος - Αύγουστος 2002, σσ. 68–69.
16. Αναφέρεται στο: Wilhelm Reich, The Sexual Revolution: Toward a Self-Regulating Character Struggle(Νέα Υόρκη: Farrar, Straus & Giroux, 1974), σελ. 195 [Βίλχελμ Ράιχ, Η
σεξουαλική επανάσταση, Ράππας, Αθήνα 1972, σελ. 309].
17. ό.π., σελ. 194 [Β. Ράιχ, ό.π.].
18. ό.π., σελ. 179.
19. Healey, Homosexual Desire in Revolutionary Russia, σελ. 122.
20. Kissack, Free Comrades, σελ. 187.
21. Αναφέρεται στο: Duberman, Vicinus, and Chauncey, Hidden from History, σσ. 352–53.
22. Healey, Homosexual Desire in Revolutionary Russia, σελ. 132.
23. ό.π., σελ. 141.
24. ό.π., σσ. 168–69.
25. ό.π., σελ. 169.
26. Alexandra Kollontai, “Sexual Relations and the Class Struggle”, 1921.
27. Reich, Sexual Revolution, σελ. 170 [Β. Ράιχ, ό.π. σελ. 277].
28. ό.π., σελ. 161–67.
29. ό.π., σελ. 174.
30. Leon Trotsky, Problems of Everyday Life (Νέα Υόρκη: Pathfinder Press, 1994), σελ. 81 [στα ελληνικά: Λέον Τρότσκι, Προβλήματα της καθημερινής ζωής, Ουτοπία, Αθήνα 1980. Η αγγλική έκδοση περιέχει πολλά περισσότερα κείμενα από αυτά που κυκλοφόρησαν στη ρωσική έκδοση του 1923]
31. Αναφέρεται στο: Healey, Homosexual Desire in Revolutionary Russia, σελ. 189.

Ο ρόλος του μαθήματος των μαθηματικών στο εκπαιδευτικό σύστημα

Τα μαθηματικά έχουν χαρακτηριστεί ως «βασίλισσα των επιστημών» και ως «η κινητήρια δύναμη πίσω από την επιστημονική ανακάλυψη». Για την κοινωνία αντιπροσωπεύουν τον θρίαμβο της δύναμης του νου, της λογικής και της αυστηρότητας κι ακόμα την οικονομική επιτυχία και την τεχνολογική εξέλιξη. Για όλους αυτούς τους λόγους υπάρχει μια απαίτηση που φτάνει σε βαθμό υστερίας για βελτίωση της μαθηματικής εκπαίδευσης, η οποία εκφράζεται με διεθνείς διαγωνισμούς αξιολόγησης (TIMMS, PISA), επιστημονικές έρευνες και αλλαγές στα προγράμματα σπουδών. Όμως, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται, τα μαθηματικά εξακολουθούν να προκαλούν άγχος και αποστροφή σε πολλούς ανθρώπους (μέχρι το βαθμό διαταραχής, η λεγόμενη «μαθοφοβία»), ενώ η μαθηματική εκπαίδευση δεν απευθύνεται σε όλους και δημιουργεί αποκλεισμούς (λόγω κοινωνικής τάξης, φυλής ή φύλου). Τα ποσοστά αποτυχίας στα σχολικά μαθηματικά παγκοσμίως είναι πάρα πολύ υψηλά ενώ το μάθημα εξακολουθεί να διδάσκεται ως μια σειρά αλγοριθμικών διαδικασιών και μεθόδων που αποστηθίζουν και εκτελούν μηχανικά οι μαθητές για να γράψουν καλά στις εξετάσεις, φτάνοντας μετά από 12 χρόνια τυπικής εκπαίδευσης να έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε μαθηματικές ιδέες, ενώ σίγουρα δεν καθίστανται ικανοί να τις αξιοποιήσουν στην καθημερινή ή την επαγγελματική τους ζωή.

Από το 2000 συντελείται μια κοινωνικοπολιτική στροφή στην έρευνα της διδακτικής των μαθηματικών: οι ερευνητές της διδακτικής των μαθηματικών έχουν αναγνωρίσει την μεγάλη πολυπλοκότητα της μαθηματικής εκπαίδευσης και πέρα από τη μελέτη της γνωστικής πτυχής χρησιμοποιούν μια κοινωνική και πολιτική οπτική στην προσπάθεια να δώσουν απαντήσεις στα παραπάνω ζητήματα. Έχουν δημοσιευθεί εργασίες που μας ωθούν να αναζητήσουμε την πραγματική αξία των μαθηματικών, παρομοιάζοντας τα μαθηματικά με εμπόρευμα και την αξία τους με τη μαρξιστική έννοια της αξίας των εμπορευμάτων. Όλοι συμφωνούμε ότι στα  σχολικά μαθηματικά αποδίδεται σημασία λόγω της αξίας χρήσης τους, δηλαδή λόγω των εφαρμογών τους και των δυνατοτήτων που προσφέρουν στους μαθητές για τη ζωή τους. Εφόσον όμως η διδασκαλία παραμένει προβληματική και παρά τις νέες θεωρίες και πρακτικές που προτείνονται οι μαθητές σε μεγάλο βαθμό αποτυγχάνουν να αξιοποιήσουν τη μαθηματική γνώση εκτός σχολικού πλαισίου, γίνεται σαφές ότι τελικά δεν είναι αυτή η πραγματική αξία των σχολικών μαθηματικών, αλλά η ανταλλακτική τους αξία. Η ανταλλακτική αξία έχει σχέση με τον ρόλο του μαθήματος των μαθηματικών στο καπιταλιστικό εκπαιδευτικό σύστημα, στο να συμβάλλουν ώστε να διατηρηθεί το σχολείο ως οργανισμός αξιολόγησης.

Η χρησιμότητα των μαθηματικών για τους μαθητές δεν σχετίζεται με γνώσεις που θα αποτελέσουν εφόδια για τη ζωή τους, αλλά με τον ρόλο του εκλέκτορα (έχουν χαρακτηριστεί «ο φύλακας της πύλης») που παίζουν ανάμεσα στις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Είναι τόσο χρήσιμα για  την κοινωνία γιατί παρέχουν σε μεγάλο βαθμό αντικειμενικά μετρήσιμα αποτελέσματα εξετάσεων και για τους μαθητές γιατί η επιτυχία στις εξετάσεις ξεκλειδώνει την πρόσβαση σε επόμενη εκπαιδευτική βαθμίδα η οποία συνεπάγεται τη βελτίωση των προοπτικών για μια θέση εργασίας (ή μια καλύτερη θέση εργασίας). Λαμβάνοντας κανείς υπ’ όψη ότι οι συνθήκες για επιτυχία είναι ευνοϊκές για τα παιδιά που ανήκουν στις ισχυρές κοινωνικές τάξεις, αντιλαμβάνεται ότι δεν βοηθούν ώστε να ξεχωρίζουν οι καλύτεροι, αλλά στο να διατηρούνται και να διαιωνίζονται οι αδικίες μέσα από μια ψευδαίσθηση δυνατότητας ανέλιξης.

Επιπλέον, η διαδικασία αυτή εκπαιδεύει τους μαθητές να συμμετέχουν και να αποδέχονται τις συνθήκες παραγωγής και την αρπαγή της υπεραξίας που θα διέπουν την εργασία τους στο καπιταλιστικό οικονομικό σύστημα.

Ο Roberto Baldino  έχει μελετήσει το εκπαιδευτικό σύστημα με όρους μαρξιστικών οικονομικών, βλέποντας το ως παραγωγικό σύστημα (i). Είναι γεγονός ότι μέρος του κεφαλαίου στον καπιταλισμό επενδύεται στην εκπαίδευση με στόχο την εξειδίκευση, ώστε μελλοντικά να παρέχουν «ανώτερη» εργασία. Ο ερευνητής όμως, θεωρεί ότι πέρα από το κεφάλαιο και οι μαθητές «επενδύουν» στην εκπαίδευση τους (με τον χρόνο και τον κόπο τους) και θέτει το ερώτημα: τι είναι αυτό που προσδίδει αυτή πρόσθετη αξία και κάνει ανώτερη την εξειδικευμένη εργασία; Η απάντηση που δίνει, είναι ότι τα «κέρδη» από την ολοκλήρωση σπουδών και την απόκτηση τίτλων προς «εξαργύρωση» στην αγορά εργασίας τα καρπώνονται μόνο οι μαθητές που επιτυγχάνουν και όχι όλοι και καταλήγει ότι τελικά η αποτυχία στα σχολικά μαθηματικά -ή τουλάχιστον ένα μέρος της- δεν είναι πρόβλημα, αλλά στην πραγματικότητα είναι απολύτως απαραίτητη για τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος.  Αν και στην ανάλυση του ένας μαρξιστής μπορεί να διατυπώσει πολλές ενστάσεις για τον τρόπο που χρησιμοποιεί τη μαρξιστική οικονομική θεωρία, εν τέλει καταλήγει σε ένα συμπέρασμα πολύ ενδιαφέρον, που μάλλον αποτελεί μια στενάχωρη αλήθεια.

Σήμερα οι ερευνητές της διδακτικής των μαθηματικών παραδέχονται ότι το φαινόμενο της αποτυχίας στα σχολικά μαθηματικά δεν είναι ένα ζήτημα που μπορεί να λυθεί αποκλειστικά με τη διάγνωση των γνωστικών δυσκολιών και βελτίωση της εκπαιδευτικής πρακτικής. Εμείς υποστηρίζουμε ότι είναι αδύνατο να υπάρξει μια πραγματική και ουσιαστική μαθηματική εκπαίδευση μέσα στο καπιταλιστικό εκπαιδευτικό σύστημα, παρά μόνο σε ένα ανώτερο και πιο δίκαιο κοινωνικό και οικονομικό σύστημα, στο οποίο η εκπαίδευση θα σέβεται τις δυνατότητες, το ταλέντο, την κλίση και το ενδιαφέρον του κάθε μαθητή επιτρέποντας του να ασχοληθεί με το αντικείμενο που αγαπά, ενώ παράλληλα θα του παρέχει τα εφόδια για πολύπλευρη, σφαιρική και ουσιαστική παιδεία ώστε να μπορέσει μεγαλώνοντας να συμβάλει στην κοινωνική πρόοδο και ευημερία, ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητες του και τα ενδιαφέροντά του.

  i) Στο άρθρο του “School and surplus value: Contribution from a Third World Country”, από το 2003. 

Γιώργος Λ.