Μύθοι για τον Μαρξισμό - B' μέρος

Είναι οι Μαρξιστές υπέρ της βίας;

Αν οι Μαρξιστές υπερασπίζονται τα δημοκρατικά δικαιώματα, από που προκύπτούν η βίαιη επανάσταση, η “κόκκινη τρομοκρατία”, ο Κόκκινος Στρατός και ο εμφύλιος πόλεμος στη Ρωσία;

Πρέπει να ξεκινήσουμε τονίζοντας ότι οι Μαρξιστές είμαστε υπέρ της ειρηνικής επανάστασης. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι οι Μαρξιστές δεν είμαστε πασιφιστές και αναγνωρίζουμε ότι στην προσπαθεια να αλλάξουμε την κοινωνία βάζοντας το πλουτο της κοινωνίας κατω από κοινωνικό και δημοκρατικό έλεγχο, η ιστορία μας διδάσκει ότι οι επαναστάτες θα αντιμετωπίσουν την βίαιη αντίσταση της παλιάς άρχουσας τάξης, που θα επιχειρήσει να υπερασπιστεί τα προνόμια της.

Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι οι κατηγορίες ενάντια στους Μαρξιστές, ότι είμαστε υπέρ της βίας, είναι καθαρή υποκρισία εκ μέρους των καπιταλιστών. Κάθε φορά που πέφτει στο τραπέζι, πρέπει να θυμόμαστε το αίμα που χύνεται και τις σφαγές που γίνονται στον ίδιο τον καπιταλισμό. Τι μπορεί να ειπωθεί για τις μηεπανδρωμένες επιθέσεις στο Πακιστάν και τους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν; Τις κτηνώδεις δικτατορίες στη Λατινική Αμερική τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 – στη Χιλή, την Αργεντινή, της Βραζιλία κλπ – που είχαν όλες την υποστήριξη των κυβερνήσεων των ΗΠΑ; 

Όμως δεν υπάρχει μεγαλύτερο παράδειγμα της φρικιαστικής βίας που ο καπιταλισμός επιφέρει, από τον Πρώτο και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μαζικές σφαγές με σκοπό το ξαναμοίρασμα της παγκόσμιας αγοράς ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.

Τι έχουν να πουν οι καπιταλιστές για τον Κρόμγουελ στην Αγγλία, τους Ιακωβίνους στην Γαλλία και τον επαναστατικό Αμερικάνικο εμφύλιο; Η άρχουσα τάξη κανει κάθε προσπάθεια σήμερα να διαστρεβλώσει, να αποκηρύξει και να μεταμφιέσει τις επαναστατικές και βίαιες μεθόδους που η ίδια χρησιμοποίησε για να σπάσει την κυριαρχία των φεουδαρχών και να εγκαθιδρύσουν τα δικά τους καθεστώτα. Οι άποικοι της Αμερικής σίγουρα δεν ήταν “ευγενικοί” όταν ξεφορτώνονταν τους νομιμόφρονες της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στον πόλεμο της ανεξαρτησίας!

Και τέλος, τι έχουν να πουν οι καπιταλιστές για την συντριβή της Παρισινής Κομμούνας το 1871, όπου χιλιάδες αντρες, γυναίκες και παιδιά σφάχτηκαν και χιλιάδες άλλοι οδηγήθηκαν σε εξορία επειδή επιχείρησαν να δημιουργήσουν το πρώτο εργατικό καθεστώς στην ιστορία;

Τόση σύγχρονη ή ιστορική βία στο όνομα του καπιταλισμού – και όμως οι καπιταλιστές συκοφαντούν πικρόχολα την Ρωσική Επανάσταση και τους Μπολσεβίκους για τον εξής απλό λόγο: για πρώτη φορά στην ιστορία του καπιταλισμού, οι “δούλοι” αντεπιτέθηκαν και κατάφεραν να νικήσουν.

Αφού έχουμε αναφέρει όλα αυτά, πρέπει να τονίσουμε όμως ότι η Οκτωβριανή επανάσταση ήταν ίσως η λιγότερο αιματηρή επανάσταση στην ιστορία της ανθρωπότητας! Περισσότεροι άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά την υποτίθεται “αναίμακτη” Φεβρουαριανή επανάσταση που ανέτρεψε τον Τσάρο και εγκαθίδρυσε την αστική δημοκρατία. Μάλιστα, περισσότεροι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ως ηθοποιοί σε ατυχήματα στα γυρίσματα της ταινίας “Οκτώβρης” του Σεργκέι Άιζενσταϊν, παρά στην πραγματική Οκτωβριανή Επανάσταση την οποία αναπαριστούσαν!

Δεν ήταν η επανάσταση των Μπολσεβίκων αυτή που ήταν βίαιη, αλλά η αντεπανάσταση της μειοψηφίας που προσπάθησε να την αντικρούσει. Αμέσως μετά την επανάσταση – που δεν ήταν “πραξικόπημα” αλλά ένα μαζικό κίνημα εργατών, στρατιωτών και αγροτών – τα εύπορα τμήματα της Ρωσικής κοινωνίας ξεκίνησαν μια εκστρατεία οικονομικού σαμποτάζ και στρατιωτικές επιχειρήσεις για να τσακίσουν την νέα εργατική κυβέρνηση. Είχαν τη βοήθεια σε αυτές τις δολοφονικές εκστρατείες, της εισβολής 21 ξένων στρατών, συμπεριλαμβανομένων των στρατευμάτων της Βρετανίας, της Γαλλίας, των ΗΠΑ και όλων των μεγάλων καπιταλιστικών δυνάμεων (καθώς και της Ελλάδας). Η τρομοκρατία των αντεπαναστατικών στρατών ήταν άμεση και ανηλεής, έχοντας σαν αποτέλεσμα πολλές εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι να δολοφονηθούν. 

Η άρχουσα τάξη λέει ότι το “σοσιαλιστικό πείραμα” της Σοβιετικής Ένωσης απέτυχε. Αλλά  ας φανταστούμε σε έναν επιστημονικό τομέα, να μπαίνει κάποιος μέσα σε ένα εργαστήριο κατά τη διάρκεια ενός πειράματος και να προσπαθεί να καταστρέψει τον ερευνητικό εξοπλισμό... και ύστερα να έχει το θράσος να διακηρύσσει ότι το πείραμα απέτυχε! Και όμως, αυτή είναι η λογική των καπιταλιστών σήμερα, οι οποίοι παραλείπουν να αναφέρουν ότι έχουν επέμβει στρατιωτικά σε κάθε απόπειρα στην ιστορία να χτιστεί μια σοσιαλιστική κοινωνία.
 
Πρέπει όμως να υπενθυμίσουμε ότι σήμερα, είναι τέτοια η αριθμητική δύναμη της παγκόσμιας εργατικής τάξης, που η δυνατότητα της διεξαγωγής ενός ειρηνικού μετασχηματισμού της κοινωνίας είναι καθόλα υπαρκτή. Ο μόνος παράγοντας που διατηρεί τον καπιταλισμό είναι οι ρεφορμιστές ηγέτες των εργατικών οργανώσεων που δεν έχουν την διάθεση να συγκρουστούν με τον καπιταλισμό και να προβάλλουν μια σοσιαλιστική εναλλακτική επιλογή. Ο “χαμένος κρίκος” είναι επομένως, η απουσία μιας συνειδητοποιημένης επαναστατικής ηγεσίας, οργανωμένης σαν ένα επαναστατικό κόμμα το οποίο θα μπορεί να συγκεντρώσει και να γενικεύσει τους επιμέρους αγώνες που διεξάγωνται καθημερινά σε διεθνές επίπεδο, ώστε να λειτουργήσει ως “μαμή της ιστορίας” και να βοηθήσει στο να γεννηθεί η νέα σοσιαλιστική κοινωνία με το ελάχιστο δυνατό κόστος για την ανθρωπότητα. Αυτό είναι το δικό μας καθήκον σήμερα!
 
Είναι αποτελεσματικός ο καπιταλισμός;

Πέρα από την συμπεριφορά των σοσιαλιστών σε ηθικό επίπεδο, γίνονται συχνά προσπάθειες  να αποδειχθει η αναποτελεσματικότητά του σοσιαλισμού σε σύγκριση με τον καπιταλισμό. Η φτώχεια των “σοσιαλιστικών” χωρών από την Κίνα του Μάο στην Κούβα του Κάστρο, από την Σοβιετική Ένωση στην Βόρεια Κορέα υψώνονται σαν φαντάσματα για να αποτρέπουν τους ανθρώπους να σκέφτονται μια ζωή πέρα από τον καπιταλισμό.

Το πρώτο πρόβλημα με αυτά τα επιχειρήματα είναι ότι αυτές οι χώρες χαρακτηρίζονται σοσιαλιστικές. Σίγουρα, σημαντικές πτυχές του σοσιαλισμού ήταν εμφανείς στη Σοβιετική Ένωση και συνεχίζουν να είναι στη Κούβα. Ωστόσο, παραμένουν μακριά από το να είναι υγιείς σοσιαλιστικές χώρες. Σε μια γνήσια σοσιαλιστική κοινωνία, η οικονομία δεν θα πρέπει να σχεδιάζεται από πάνω προς τα κάτω με βάση τις ορέξεις μιας γραφειοκρατικής κλίκας, αλλά από κάτω προς τα πάνω χρησιμοποιώντας ένα σύστημα δημοκρατικού εργατικού ελέγχου στους χώρους εργασίας και εκλεγμένων αντιπροσώπων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, προκειμένου να σχεδιαστεί δημοκρατικά ο τρόπος που χρησιμοποιούνται και διατίθενται οι πόροι της κοινωνίας.

Σε κάθε περίπτωση, η σύγκριση της Κούβας με τις προηγμένες καπιταλιστικές χώρες, είναι λανθασμένη. Εκτός από τα οφέλη που έχουν πάρει οι προηγμένες καπιταλιστικές χώρες, μετά από δεκαετίες σκληρής εκμετάλλευσης των αποικιών (όπως η Κούβα!), χώρες σαν την Κούβα ξεκίνησαν από πολύ χαμηλότερο οικονομικό επίπεδο ανάπτυξης. Μια πιο κατάλληλη σύγκριση θα ήταν με τα άλλα νησιά της Καραϊβικής όπου ο καπιταλισμός είχε την ευκαιρία να δείξει τι μπορεί να κάνει για τους ανθρώπους. Η Αϊτή είναι το καταλληλότερο παράδειγμα, ένα νησί σχεδόν συνώνυμο με την φτώχεια και την εκμετάλλευση των παιδιών από την Nike.

Κάτω από τις τεράστιες πιέσεις που δέχθηκε σε ιδιαίτερες περιστάσεις, η Ρωσική επανάσταση εκφυλίστηκε κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1920. Αυτό που ήταν αρχικά μια εργατική δημοκρατία με βάση τα νεαρά και υγιή σοβιέτ (τοπικά συμβούλια εργατών, στρατιωτών και αγροτών) κυριαρχήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τη γραφειοκρατία του Κομμουνιστικού Κόμματος, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Στάλιν.

Παρ’ όλα αυτά, μπορούμε να δούμε κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα την πρόοδο που έχει γίνει στον «κομμουνιστικό» κόσμο. Παρά την ασφυκτική γραφειοκρατία της, την άγρια βαρβαρότητα ενάντια στους αντιπάλους και τα συνεχή ζιγκ-ζαγκ στην πολιτικής της τροχιά, η Σοβιετική Ένωση κατάφερε να αποδείξει στον κόσμο την ανωτερότητα μιας οικονιμίας που βασίζεται στην εθνικοποιημένη βιομηχανία, παράγοντας τα απαραίτητα αγαθά σε μια σχεδιασμένη βάση.

Το 1917 η Ρωσία δεν είχε ακόμα απομακρυνθεί ολοκληρωτικά από την φεουδαρχία. Τα επόμενα χρόνια ρίχνεται ακόμα περισσότερο προς τα πίσω από τα γεγονότα που περιγράφηκαν παραπάνω. Κι όμως, φτάνοντας στην περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ήταν σε θέση να νικήσει τον στρατό του Χίτλερ χάρη στην εθνικοποιημένη σχεδιασμένη οικονομία. Ακόμα και μετά τον πόλεμο και χωρίς καμιά υποστήριξη από σχέδια Μάρσαλ, το σύνολο της βιομηχανίας της Ανατολικής Ευρώπης ξαναχτίστηκε μέσα σε λίγα χρόνια. Την δεκαετία του 1950 τα σταλινικά κράτη είχαν προηγμένη βιομηχανία και είχαν σημειώσει σημαντική πρόοδο στους τομείς της επιστήμης και του πολιτισμού και η ΕΣΣΔ ήταν η πρώτη χώρα που έστειλε έναν άνδρα, αλλά και μια γυναίκα, στο διάστημα.

Η σχεδιασμένη οικονομία είχε τη δυνατότητα να προσφέρει πλήρη απασχόληση, δωρεάν εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα και να χρηματοδοτήσει σημαντικά άλματα στην τεχνολογική ανάπτυξη, ακόμη και στη Ρωσία του Στάλιν και την Κούβα του Κάστρο. Όταν οι καπιταλιστικές χώρες παρέπαιαν κάτω από τα χτυπήματα της Μεγάλης Ύφεσης του '30, η σχεδιασμένη οικονομία της Σοβιετικής Ένωσης έδινε ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης πάνω από 20% και οι βαριές βιομηχανίες αναπτύχθηκαν κατά 400% την ίδια περίοδο.

Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνιούνται το φρικτό ανθρώπινο κόστος για πολλές από αυτές τις προόδους αλλά και οι στρεβλώσεις πάνω στους πολιτιστικούς και επιστημονικούς πειραματισμούς της εποχής από το Σταλινικό δόγμα.

Η άλλη πλευρά αυτού του νομίσματος είναι φυσικά οι οφέλη που είναι δυνατά σε μια υγιή σχεδιασμένη οικονομία υπό δημοκρατικό εργατικό έλεγχο, με πλήρη ελευθερία της επιστημονικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Ακόμα και με όλα τα τρομερά ελαττώματα που υπήρχαν στο εκφυλισμένο μοντέλο σοσιαλισμού που υπήρχε στην ΕΣΣΔ, έγιναν επίσης απίστευτες προόδοι. Με αυτά τα δεδομένα, χρειάζεται μόνο μια μικρή άσκηση της φαντασίας για να φανούν οι δυνατότητες προόδου, αν εγκαθιδρυθεί μια υγιής εργατική δημοκρατία.

Ας συγκρίνει κανείς αυτό, με την κολοσσιαία σπατάλη στον καπιταλισμό, με τα βουνά των σκουπιδιών που πετιούνται σε χώρες του τρίτου κόσμου, με τη καταστροφή της ατμόσφαιρας της γης μέσω της χρήσης ορυκτών καυσίμων (και ιδιαίτερα με το “fracking”)  και με τις τεράστιες δαπάνες για στρατιωτικούς εξοπλισμούς.

Μας λένε ότι το «αόρατο χέρι» της αγοράς είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος κατανομής των πόρων. Και όμως ζούμε στη χειρότερη κρίση του καπιταλισμού που έχει δει ποτέ η ιστορία, μια κρίση κατά την οποία οι τραπεζικοί λογαριασμοί των μεγαλύτερων εταιρειών στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ κατέχουν σε μετρητά αθροιστικά 800 δις λίρες και 2 τρις δολάρια αντίστοιχα – χρημάτα τα οποία δεν θέλουν και δεν μπορούν να επενδύσουν γιατί δεν θα βγάλουν κέρδη.

Με ποιο τρόπο είναι αυτό αποτελεσματικό; Πως είναι αποτελεσματικό να υπάρχουν άδεια σπίτια και παράλληλα να υπάρχουν άστεγοι; Τα εργοστάσια και τα γραφεία να είναι σε αδράνεια όταν υπάρχουν τόσα πολλά που θέλει η κοινωνία; Να υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι άνεργοι και ακόμα περισσότεροι που εργάζονται σε δύο δουλειές για να τα βγάλουν πέρα; Ωστόσο, αυτές οι αντιφάσεις είναι η λογική του καπιταλισμού.

Αιτήματα λοιπόν, όπως καθολική στέγαση, δουλειά για όλους, καθώς και κατάργηση όλων των εμποδίων για την δωρεάν εκπαίδευση και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Το κύριο εμπόδιο σε αυτές τις απαιτήσεις για την ανάπτυξη της κοινωνίας είναι το καπιταλιστικό σύστημα - ένα σύστημα που αποδεικνύεται ότι είναι πολύ αναποτελεσματικό!
Συνεχίζεται

Μέλπω Α., Νίκος Σ., Μάχη Κ., Νίκος Θ.